«Βασική φιλοσοφία του νομοσχεδίου είναι η δημιουργία πανεπιστημίων πιο ποιοτικών, πιο λειτουργικών, πιο αξιοκρατικών, πιο αυτόνομων, πιο εξωστρεφών. Στόχος μας είναι να δώσουμε νέες δυνατότητες στα ΑΕΙ μας, να τα ενδυναμώσουμε ώστε να ξεπεράσουν τις παθογένειες του χθες, να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σήμερα, αλλά και να καινοτομήσουν με το βλέμμα στραμμένο στις εξελίξεις του αύριο». Αυτό τόνισε χαρακτηριστικά η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, ανοίγοντας τη πρώτη συζήτηση, στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, του νομοσχεδίου «Νέοι ορίζοντες στα ΑΕΙ, ενίσχυση της ποιότητας της λειτουργίας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία».
Παράλληλα, δήλωσε ανοιχτή σε προτάσεις των κομμάτων, «για το νέο αυτό πλαίσιο που ανοίγει τους ορίζοντες στα πανεπιστήμιά».
«Πρόκειται για ένα μεγαλεπήβολο έργο, αποτέλεσμα ζυμώσεων και μελέτης, που στοχεύει στη συνολική βελτίωση των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων μας, μέσα από τη θεσμοθέτηση ευκαιριών για όλα τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, για το Πανεπιστήμιο και για την κοινωνία, με την οποία πλέον συνδιαλέγεται και αποκτά αλληλεπίδραση, ως αναπόσπαστο κομμάτι της» σημείωσε.
Στη συνέχεια, η κ. Κεραμέως αναφέρθηκε στους τέσσερις βασικούς άξονες του νομοσχεδίου:
Πρώτος άξονας: Αναβάθμιση της ποιότητας των ΑΕΙ με εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών, εσωτερικό Erasmus, ενίσχυση της πρακτικής άσκησης, κοινά και διπλά προπτυχιακά προγράμματα σπουδών, προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degrees), επαγγελματικά μεταπτυχιακά, βιομηχανικά διδακτορικά, αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία, με νέο, πιο αξιοκρατικό, πιο διαφανές σύστημα εκλογής και εξέλιξης Μελών ΔΕΠ. Καλύτερη ποιότητα σπουδών, πιο αξιοκρατική επιλογή προσωπικού, προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας, ωθούν προς τα πάνω τα Ιδρύματά μας, αξιοποιώντας τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα και αναδεικνύοντας τις δυνατότητές τους.
Δεύτερος άξονας, ενίσχυση της λειτουργικότητας και της αποδοτικότητας των ΑΕΙ, με νέο μοντέλο διοίκησης, με θέσπιση αναπτυξιακών εργαλείων για την αναβάθμιση των ΑΕΙ, με εκσυγχρονισμό του πλαισίου λειτουργίας των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας. Με εκλεγμένα όργανα, στα οποία μετέχουν και εξωτερικά μέλη από την ελληνική και παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία, με σαφείς και διακριτές αρμοδιότητες ανά όργανο, με νέα εργαλεία στρατηγικού σχεδιασμού, με ψηφιοποίηση υπηρεσιών και δομές που υποστηρίζουν την πανεπιστημιακή κοινότητα.
Τρίτος άξονας, προώθηση της σύνδεσης με την κοινωνία, με ολοκληρωμένο πλαίσιο για την παροχή υπηρεσιών των πανεπιστημιακών εργαστηρίων και αναβάθμιση του ρόλου των Κέντρων Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης, με αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, διασύνδεση των φοιτητών με την αγορά εργασίας και υποστήριξη για την ίδρυση νεοφυών επιχειρήσεων φοιτητών (start-ups).
Τέταρτος άξονας, εκσυγχρονισμός ΔΟΑΤΑΠ, με ένα νέο πλαίσιο για την οργάνωση και λειτουργία του, που στοχεύει στην απλοποίηση της διαδικασίας ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων σπουδών από Ιδρύματα της αλλοδαπής με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας και την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των πανεπιστημίων και του πολίτη σε θέματα αναγνώρισης τίτλων σπουδών από Ιδρύματα της αλλοδαπής.
Η υπουργός Παιδείας έδωσε ιδιαίτερη έμφαση σε «δύο ιστορικής σημασίας ρυθμίσεις για τα θρησκεύματα», όπως είπε.
Η πρώτη αφορά τη σύσταση οργανικών θέσεων κληρικών και η δεύτερη τη θεσμοθέτηση νομικής προσωπικότητας των Μητροπόλεων της Δωδεκανήσου και της Πατριαρχικής Εξαρχίας της Πάτμου.
«Λύνεται μία νομική ανακολουθία που εκκρεμεί εδώ και 77 χρόνια, ώστε να αντιστοιχισθεί ο αριθμός των κληρικών που μισθοδοτούνται από το κράτος με τις οργανικές θέσεις που έχουν συσταθεί νομίμως, χωρίς καμία επιβάρυνση για τον κρατικό προϋπολογισμό. Έτσι οι προσλήψεις κληρικών εντάσσονται ρητά στην διαδικασία που προβλέπει ο νόμος για τον ετήσιο προγραμματισμό ανθρωπίνου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης και για πρώτη φορά ρυθμίζεται η δυνατότητα της Εκκλησίας να προσλαμβάνει κληρικούς που θα πληρώνει η ίδια, χωρίς να γεννάται καμία υποχρέωση του Δημοσίου» είπε και συμπλήρωσε:
«Το νομικό καθεστώς των Επαρχιών του Οικουμενικού Θρόνου στη Δωδεκάνησο παρέμενε αρρύθμιστο από το 1947, σε αντίθεση με όσα συνέβαιναν στην Εκκλησία της Ελλάδος και την Εκκλησία της Κρήτης».
Η κυρία Κεραμέως υποστήριξε ότι «έγινε ιδιαίτερα μακρά και γόνιμη διαβούλευση και υιοθετήθηκαν αρκετές προτάσεις και σχόλια τόσο από τους αρμόδιους φορείς και τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, όσο και από κόμματα της αντιπολίτευσης», και έφερε για παράδειγμα την πρόταση του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ για την εκλογή σε νέα θέση μέλους ΔΕΠ, που προβλέπει ότι ο υποψήφιος πρέπει απαραιτήτως να έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον έναν από τους τρεις κύκλους σπουδών εκτός του Ιδρύματος στο οποίο επιθυμεί να εκλεγεί.
«Ο νέος νόμος πλαίσιο κωδικοποιεί την υφιστάμενη νομοθεσία σχετικά με τη λειτουργία των ΑΕΙ, καθορίζει σαφές νομικό πλαίσιο για ζητήματα που για χρόνια είχαν μείνει αρρύθμιστα, και παρέχει νέες δυνατότητες στα πανεπιστήμια, στους φοιτητές, στους πανεπιστημιακούς και στους πολίτες.
Είναι το 8ο κατά σειρά νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων κατά την τελευταία τριετία, και με αυτό υλοποιούμε πλέον το σύνολο των βασικών προεκλογικών μας δεσμεύσεων στον τομέα της Παιδείας. Προχωράμε λοιπόν, σε μία ευρεία, οριζόντια αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης, που θα εξασφαλίζει στη νέα γενιά περισσότερα και καλύτερα εφόδια για το παρόν και το μέλλον» υπογράμμισε η κυρία Κεραμέως.
Επίσης έμφαση έδωσε η υπουργός στη θεσμοθέτηση του Συμβουλίου Διοίκησης του Πανεπιστημίου, τονίζοντας ότι «ασκεί κυρίως διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες», ενώ δήλωσε ανοιχτή να ακούσει τις αντιπροτάσεις της αντιπολίτευσης.
«Σήμερα κυρίαρχος στο ΑΕΙ είναι ένα πρόσωπο, ο πρύτανης, ενώ η πρότασή μας φέρνει επικεφαλής ένα συλλογικό 11μελές όργανο με εσωτερικά συστήματα ελέγχου και πολλαπλά φίλτρα: φίλτρα συλλογικότητας, λογοδοσίας και εξωστρέφειας, δικλείδες αξιοκρατίας και πλουραλισμού, όρια στην εκπροσώπηση ανά σχολή, σε ευθυγράμμιση με καλές διεθνείς πρακτικές.
Ο πρύτανης δεν θα είναι πλέον εξαρτώμενος από καμία εκλογική βάση, η διοίκηση θα είναι ισχυρότερη, αφού εκχωρούνται επιπλέον αρμοδιότητες από το Υπουργείο στα ΑΕΙ, ενισχύοντας το αυτοδιοίκητο.
Κινούμαστε σαφώς υπέρ της ενίσχυσης της αυτονομίας τους, της αποκέντρωσης και της ενίσχυσης του αυτοδιοίκητου των Πανεπιστημίων, προκειμένου να λαμβάνουν αποφάσεις σύμφωνα με τις ανάγκες τους, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τη φυσιογνωμία τους», επισήμανε η υπουργός.
Σχολιάζοντας δε, τις αντιδράσεις που υπάρχουν για το νέο σύστημα διοίκησης των Πανεπιστημίων, η κυρία Κεραμέως αντέτεινε ότι «από έναν νόμο-πλαίσιο 460 άρθρων, που αλλάζει θεμελιωδώς τα πανεπιστήμιά μας και την ακαδημαϊκή ζωή, η συζήτηση εστιάζεται από ορισμένους σε 10 άρθρα».
«Ενώ για το 98% του σχεδίου νόμου υπάρχει γενική ομοψυχία, επικεντρωνόμαστε στο διάλογο επί του 2%», είπε και επικαλούμενη έρευνα που διεξήχθη σε 1.003 νοικοκυριά, ανέφερε ότι «καταδεικνύει ευρύτατη συμφωνία των ερωτηθέντων με τις βασικές νομοθετικές ρυθμίσεις του Υπουργείου Παιδείας για την τριτοβάθμια εκπαίδευση».
«Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι, σύμφωνα με την έρευνα, η θετική απήχηση των αλλαγών είναι διακομματική, αφού εκτός από ψηφοφόρους της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, θετικά διακείμενο είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, και άλλων μικρότερων κομμάτων -λαμβάνοντας υπόψη την ψήφο των ερωτηθέντων στις τελευταίες εκλογές», σημείωσε.
Τέλος η κυρία Κεραμέως απέρριψε αιτιάσεις περί υπερ-ρύθμισης θεμάτων των ΑΕΙ και της έρευνας, αντιτείνοντας ότι «το αντίθετο γίνεται, καθώς θεσμοθετούνται ελευθερίες και δυνατότητες τους», ενώ επισήμανε ότι ο πρύτανης δεν θα είναι ταυτόχρονα ελέγχων και ελεγχόμενος γιατί υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου και θεσμικά αντίβαρα εντός του ίδιου του Συμβουλίου Διοίκησης αλλά και εκτός αυτού.
