Οι ξηροί καρποί αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Είναι όντως υγιεινοί; Είναι κάποιοι καλύτεροι από άλλους; Υπάρχουν μειονεκτήματα στην κατανάλωσή τους;
Ας δούμε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε για τους ξηρούς καρπούς και τη συμπερίληψή τους στη διατροφή μας.
Πολλές μελέτες ανακαλύπτουν τώρα τα πολυάριθμα οφέλη των ξηρών καρπών για την υγεία. Αποδεικνύεται ότι είναι από τα πιο υγιεινά τρόφιμα στον πλανήτη. Και ενώ η έρευνα μπορεί να είναι καινούργια, οι ξηροί καρποί δεν είναι.
Αρχαιολογική ανασκαφή του 2016 στο Ισραήλ βρήκε στοιχεία ότι οι ξηροί καρποί αποτελούσαν σημαντικό μέρος της διατροφής των προγόνων μας πριν από 780.000 χρόνια. Οι ερευνητές του Dig ανακάλυψαν επτά ποικιλίες ξηρών καρπών, μαζί με πέτρινα εργαλεία για το άνοιγμά τους. Αυτά τα πέτρινα εργαλεία είναι παρόμοια με αυτά που βρέθηκαν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και οι αρχαιολόγοι τα χρονολογούν πριν από 4.000 έως 8.000 χρόνια.
Σήμερα, πολλοί από εμάς απολαμβάνουμε με ενθουσιασμό τα καρύδια, τα αμύγδαλα, τα πεκάν, τα φυστίκια Βραζιλίας (Brasil Nuts), τα φιστίκια Αιγίνης, τα κάσιους, τα καρύδια μακαντάμια και τα φουντούκια, καθώς και τα φιστίκια (παρόλο που τα φιστίκια τεχνικά είναι όσπριο).
Οι ξηροί καρποί είναι δημοφιλής φυτική πηγή πρωτεΐνης και χρησιμοποιούνται συχνά και για φυτικές εναλλακτικές των γαλακτοκομικών, όπως για γάλατα ξηρών καρπών και τυριά ξηρών καρπών. Υπάρχει επίσης ποικιλία και από βούτυρα ξηρών καρπών, πέρα από το παραδοσιακό φυστικοβούτυρο.
Ωστόσο, η επιστήμη μόλις αρχίζει να εκτιμά τα τεράστια διατροφικά οφέλη που προσφέρουν οι ξηροί καρποί.
Πόσο υγιεινοί είναι λοιπόν; Τι είναι στην πραγματικότητα; Υπάρχουν μειονεκτήματα στην κατανάλωσή τους; Και ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι αποθήκευσης και κατανάλωσής τους;
Είδη ξηρών καρπών
Οι ξηροί καρποί έρχονται σε πολλά διαφορετικά σχήματα και μεγέθη. Αναπτύσσονται σε δέντρα. Αλλά από βοτανική άποψη, μερικά από αυτά που γνωρίζουμε ως ξηροί καρποί μπορεί τεχνικά να είναι φρούτα, δρύπες ή σπόροι. Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους τύπους ξηρών καρπών περιλαμβάνουν:
- αμύγδαλα
- Καρύδια
- Φουντούκια
- Φιστίκια Αιγίνης
- Κάσιους
- Βραζιλιάνικα φυστίκια
- Μακαντάμια
- κουκουνάρι
- Κάστανα
- πεκάν
Μερικές άλλες τροφές αποκαλούνται ξηροί καρποί, αλλά τεχνικά δεν είναι. Για παράδειγμα, τα φιστίκια στην πραγματικότητα είναι όσπρια. Είναι οι εδώδιμοι σπόροι του φυτού και αναπτύσσονται υπόγεια. Αλλά όσον αφορά τη μαγειρική χρήση, είναι πολύ τρυφεροί.
Θρεπτικά συστατικά
Οι ξηροί καρποί όλων των ειδών ήταν μια σημαντική πηγή τροφής για τον άνθρωπο εδώ και αιώνες. Στην πραγματικότητα, θεωρείται ότι η ανακάλυψη και η συμπερίληψη των ξηρών καρπών στη διατροφή μας μπορεί να βοήθησε στη διαμόρφωση του εγκεφάλου και της νοημοσύνης μας.
Αυτό είναι λογικό αν σκεφτείς το καρύδι, ειδικά. Τα καρύδια μοιάζουν με μικροσκοπικούς εγκεφάλους μέσα σε ένα κρανίο. Ως αποτέλεσμα, συσχετίστηκαν συχνά με την υγεία του εγκεφάλου. Αλλά πολλοί διαφορετικοί ξηροί καρποί έχουν μια ποικιλία θρεπτικών συστατικών ευεργετικών για την υγεία του εγκεφάλου και όχι μόνο:
- Πλούσια πηγή σύνθετων υδατανθράκων. Οι υδατάνθρακες στους ξηρούς καρπούς ποικίλλουν, αλλά τα κάσιους και τα αμύγδαλα έχουν μερικές από τις υψηλότερες περιεκτικότητες σε υδατάνθρακες σε 8,6 και 6,1 γραμμάρια ανά μερίδα μιας ουγγιάς, αντίστοιχα.
- Πρωτεΐνη. Τα φιστίκια είναι τα υψηλότερα σε πρωτεΐνη, ακολουθούμενα από τα αμύγδαλα, τα φιστίκια Αιγίνης και τα κάσιους.
- Φυτικές ίνες, που συμβάλλουν στον κορεσμό. Τα φουντούκια και τα αμύγδαλα περιέχουν τις περισσότερες φυτικές ίνες ανά ουγγιά με 3 και 4 γραμμάρια, αντίστοιχα.
- Κορεσμένα και ακόρεστα λιπαρά. Η υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά στους ξηρούς καρπούς συμβάλλει επίσης σε σχετικά υψηλή ποσότητα θερμίδων ανά μερίδα. Εάν προσπαθείτε να διαχειριστείτε το βάρος σας, μπορεί να θέλετε να παραμείνετε σε μερικούς από τους ξηρούς καρπούς με τις χαμηλότερες θερμίδες, όπως τα ωμά κάστανα ή τα κάσιους, ή να περιορίσετε τη μερίδα σας σε όχι περισσότερο από 25-50 γραμμάρια την ημέρα.
- Βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά. Μια μερίδα 28 γραμμαρίων κάσιους περιέχει 1,9 χιλιοστόγραμμα σιδήρου, ένα ζωτικό μέταλλο για τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα. Και τα αμύγδαλα, τα κάσιους και τα φιστίκια είναι όλα καλές πηγές μαγνησίου. Ένα μόνο φυστίκι Βραζιλίας μπορεί επίσης να προσφέρει σελήνιο ολόκληρης της ημερήσιας αξίας.
Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη, ποιος είναι ο πιο υγιεινός ξηρός καρπός;
Οι απόψεις μπορεί να ποικίλλουν, αλλά τα καρύδια έχουν μερικά από τα υψηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών και είναι επίσης μία από τις καλύτερες φυτικές πηγές ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα καρύδια είχαν τα μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία από όλους τους ξηρούς καρπούς που μελετήθηκαν στο PREDIMED, μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή ορόσημο για τη μεσογειακή διατροφή.
Οφέλη για την υγεία
Όσον αφορά τα οφέλη των ξηρών καρπών για την υγεία, υπάρχουν πολλά που αξίζει να γνωρίζετε. Φαίνεται ότι, εκτός και αν είστε αλλεργικοί σε αυτούς, όλοι οι ξηροί καρποί μπορεί να μας κάνουν καλό με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Ξηροί καρποί και υγεία της καρδιάς
Επιδημιολογικές μελέτες έχουν συνδέσει την κατανάλωση ξηρών καρπών με μειωμένα ποσοστά καρδιακών παθήσεων. Και αυτά είναι εξαιρετικά καλά νέα για όλους, καθώς οι καρδιακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Μια μελέτη σχετικά με τους ξηρούς καρπούς και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων διαπίστωσε ότι η υψηλότερη κατανάλωση ξηρών καρπών οδήγησε σε μείωση κατά 19% στη συχνότητα εμφάνισης ασθενειών και σε μείωση 25% στους θανάτους από καρδιακές παθήσεις. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης μια συσχέτιση μεταξύ των ξηρών καρπών και του χαμηλότερου κινδύνου κολπικής μαρμαρυγής και θανάτων από εγκεφαλικό.
Επιπλέον, μια κορεατική μελέτη κοόρτης ανακάλυψε ότι ακόμη και μία μερίδα ξηρών καρπών των 15 γραμμαρίων την εβδομάδα συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Ξηροί καρποί και διαβήτης
Σχετικά, πρόσφατες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι η κατανάλωση ξηρών καρπών μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση ή στην πρόληψη του διαβήτη τύπου 2.
Πολλοί άνθρωποι με διαβήτη τύπου 2 έχουν επίσης κάποια μορφή καρδιακής νόσου λόγω των μεταβολικών επιπτώσεών της στο σώμα. Ως αποτέλεσμα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια συστηματική ανασκόπηση για να εξετάσουν τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Διαπίστωσαν ότι τόσο τα φιστίκια όσο και οι ξηροί καρποί είχαν αντίκτυπο στη ολική χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια στη διατροφή των ασθενών με διαβήτη.
Μια μετα-ανάλυση κλινικών δοκιμών του 2021 διαπίστωσε επίσης ότι η κατανάλωση ξηρών καρπών μείωσε τα επίπεδα γλυκόζης και τα επίπεδα HbA1c σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.
Ξηροί καρποί και υγεία του εγκεφάλου
Τα καρύδια μοιάζουν πράγματι σαν μικροί εγκέφαλοι και μπορεί επίσης να βοηθήσουν στην υγεία του εγκεφάλου. Μια μελέτη του 2022 στο περιοδικό Nutrients έδειξε ότι τα καρύδια έχουν ισχυρή προστατευτική δράση έναντι της νευροφλεγμονής. Αυτή είναι μια σημαντική ιδιότητα που πρέπει να έχουμε, καθώς η νευροφλεγμονή συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ.
Μια άλλη πιο πρόσφατη ανασκόπηση υποδηλώνει επίσης ότι οι ξηροί καρποί έχουν θετικό αντίκτυπο στη γνωστική υγεία καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής και μπορεί να βοηθήσουν ιδιαίτερα στην πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Συγκεκριμένα, τα καρύδια σημειώθηκαν ως ο πιο πολλά υποσχόμενος ξηρός καρπός στην υποστήριξη της γνωστικής λειτουργίας λόγω της περιεκτικότητάς τους σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
Ξηροί καρποί και μακροζωία
Όσο αφορά τη διάρκεια της ζωής, μια μελέτη των Αντβεντιστών της Έβδομης Ημέρας (μια θρησκευτική ομάδα που δίνει έμφαση στην υγιεινή ζωή και τη χορτοφαγική διατροφή) διαπίστωσε ότι όσοι έτρωγαν ξηρούς καρπούς τουλάχιστον πέντε φορές την εβδομάδα κέρδισαν, κατά μέσο όρο, δύο επιπλέον χρόνια προσδόκιμο ζωής. Όσοι τρώνε ξηρούς καρπούς παρουσίασαν επίσης σημαντική μείωση στον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
Και ίσως το πιο δραματικό από όλα, μια μεγάλης κλίμακας μελέτη 30 ετών διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που έτρωγαν τακτικά περίπου 30 γραμμάρια ξηρούς καρπούς τουλάχιστον επτά φορές την εβδομάδα είχαν 20% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν για οποιοδήποτε λόγο, σε σύγκριση με εκείνους που απέφευγαν ξηρούς καρπούς στη διατροφή τους.
Ξηροί καρποί και καρκίνος
Πολλοί ξηροί καρποί έχουν επίσης συνδεθεί με χαμηλότερα ποσοστά ορισμένων μορφών καρκίνου. Μελέτες που έγιναν για τα καρύδια, ειδικότερα, έχουν δείξει ότι φαίνεται να είναι ιδιαίτερα προστατευτικά έναντι του καρκίνου του μαστού και του προστάτη. Τα καρύδια και πολλοί άλλοι ξηροί καρποί περιέχουν μια σειρά από ισχυρά θρεπτικά συστατικά που μπορεί να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του καρκίνου και να ενισχύσουν τη συνολική υγεία. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά περιλαμβάνουν το ελλαγικό οξύ, ένα φυτοχημικό, και τη γ-τοκοφερόλη, ένα αντιοξειδωτικό και την κύρια μορφή της βιταμίνης Ε — και τα δύο έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη και προστατευτική δράση κατά του καρκίνου.
Ξηροί καρποί και στυτική δυσλειτουργία
Μια κλινική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Impotence Research εξέτασε τι συνέβη στους άνδρες με στυτική δυσλειτουργία (ΣΔ) που έτρωγαν τρεις έως τέσσερις χούφτες φιστίκια Αιγίνης την ημέρα για τρεις εβδομάδες. Ένιωσαν σημαντική βελτίωση στη ροή του αίματος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τρεις εβδομάδες φιστικιών Αιγίνης «κατέληξαν σε σημαντική βελτίωση στη στυτική λειτουργία… χωρίς παρενέργειες». Αυτό είναι αρκετά εντυπωσιακό, λαμβάνοντας υπόψη τις παρενέργειες των συνταγογραφούμενων φαρμάκων για τη συγκεκριμένη δυσλειτουργία.
Τα αποτελέσματα από τη δοκιμή FERTINUTS, μια μελέτη που εξέταζε την επίδραση των ξηρών καρπών στην ποιότητα του σπέρματος, είχαν επίσης θετικά πράγματα να πουν. Η κατανάλωση 60 γραμμαρίων ανά ημέρα ανάμεικτων ξηρών καρπών έναντι καθόλου ξηρών καρπών έδειξε σημαντική αύξηση στη σεξουαλική λειτουργία και επιθυμία στους άνδρες.
Μειονεκτήματα των ξηρών καρπών
Παρά όλα τα εντυπωσιακά οφέλη για την υγεία των ξηρών καρπών, υπάρχουν μερικά πράγματα που πρέπει να λάβετε υπόψη, όταν τους προσθέτετε στη διατροφή σας.
Αλλεργίες
Ίσως το πιο προφανές μειονέκτημα των ξηρών καρπών είναι ότι πολλά παιδιά και ενήλικες είναι αλλεργικοί σε αυτούς. Οι αλλεργίες σε ξηρούς καρπούς είναι ο πιο κοινός τύπος τροφικής αλλεργίας. Και τα περισσότερα παιδιά με αλλεργία σε ξηρούς καρπούς είναι αλλεργικά σε περισσότερους από έναν ξηρούς καρπούς και συνήθως δεν ξεπερνούν την αλλεργία τους - όπως συμβαίνει μερικές φορές με άλλα αλλεργιογόνα τροφίμων.
Αν και τα φιστίκια είναι βοτανικά όσπρια και όχι ξηροί καρποί, υπάρχει επίσης μια σημαντική διασταύρωση μεταξύ των αλλεργιών από φιστίκια και ξηρούς καρπούς. Περίπου το 25-40% των ατόμων με αλλεργία στα φιστίκια έχουν επίσης αλλεργία σε ξηρούς καρπούς.
Τόσο οι αλλεργίες στα φιστίκια όσο και στους ξηρούς καρπούς μπορεί να έχουν μια σειρά συμπτωμάτων, από βήχα και συριγμό έως δυσπεψία έως κνίδωση και το πιο σοβαρό από όλα, αναφυλαξία. Προφανώς, εάν έχετε αλλεργία σε φιστίκια ή ξηρούς καρπούς, μην τα καταναλώνετε.
Η Αμερικανική Ακαδημία Αλλεργίας, Άσθματος και Ανοσολογίας (AAAAI) προτείνει ότι οι σπόροι (σησάμι, ηλίανθος ή κολοκυθόσπορος) είναι συχνά καλύτερα ανεκτοί σε άτομα με αλλεργίες σε ξηρούς καρπούς. Τα μακαντάμια και τα κουκουνάρια θεωρούνται επίσης εντάξει για πολλά άτομα με αλλεργίες σε ξηρούς καρπούς, καθώς το πρώτο είναι βοτανικά φρούτο και τα δύο τελευταία ανήκουν επίσης στην κατηγορία των σπόρων. Τα άτομα θα πρέπει να συμβουλεύονται την ομάδα υγειονομικής περίθαλψής τους για να επιβεβαιώσουν την ασφάλεια αυτών των τροφίμων.
Θρεπτική Πυκνότητα
Οι ξηροί καρποί είναι μερικά από τα πιο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα που μπορείτε να φάτε. Αυτό είναι λογικό, δεδομένου ότι είναι ένας μικρός καρπός που έχει τη δυνατότητα να μεγαλώσει σε δέντρο! Αλλά επειδή είναι φορτωμένα με θρεπτικά συστατικά (και θερμίδες), λίγη ποσότητα μπορεί πραγματικά να βοηθήσει πολύ.
Ποιο είναι λοιπόν το συνιστώμενο μέγεθος μερίδας των ξηρών καρπών;
Σε γενικές γραμμές, οι τρέχουσες διατροφικές οδηγίες συνιστούν μια μερίδα 30 γραμμαρίων. Ωστόσο, μια χούφτα έχει επίσης προταθεί ως έγκυρο (αν και, ομολογουμένως, όχι πολύ επιστημονικό) μέγεθος σερβιρίσματος ξηρών καρπών.
Η μόνη εξαίρεση σε αυτό είναι τα φυστίκια Βραζιλίας. Επειδή ένα μόνο φυστίκι Βραζιλίας μπορεί να περιέχει έως και 96 μικρογραμμάρια σεληνίου, που είναι σχεδόν διπλάσια από τη συνιστώμενη ποσότητα, είναι πιθανώς καλύτερο να καταναλώνετε μόνο έναν έως δύο ξηρούς καρπούς Βραζιλίας την ημέρα. Οι ξηροί καρποί Βραζιλίας περιέχουν επίσης βάριο, το οποίο μπορεί να είναι τοξικό σε μεγάλες δόσεις.
Αντιθρεπτικά συστατικά στους ξηρούς καρπούς
Επειδή οι ξηροί καρποί και οι σπόροι περιέχουν τα δομικά στοιχεία για τη νέα ζωή, τείνουν επίσης να διαθέτουν προστατευτικά μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι η ζωή θα πετύχει. Τα αντιθρεπτικά είναι φυτικές χημικές ουσίες που προορίζονται να κάνουν ένα φυτό λιγότερο νόστιμο, να αποτρέψουν τους θηρευτές.
Οι ξηροί καρποί περιέχουν αντιθρεπτικά συστατικά όπως φυτικά, τανίνες, λεκτίνες και οξαλικά. Τα αντιθρεπτικά ονομάζονται έτσι επειδή παρεμβαίνουν στην απορρόφηση ορισμένων θρεπτικών συστατικών.
Είναι αυτός ένας λόγος για να αποφύγετε την κατανάλωση ξηρών καρπών;
Παρόλο που τα αντιθρεπτικά συστατικά είναι αμφιλεγόμενα στον κόσμο της διατροφής, δεν είναι ο κακός τύπος που συχνά φαίνεται να είναι. Όπως είδαμε σε αυτό το άρθρο, οι ξηροί καρποί έχουν εκπληκτικά οφέλη. Από την άλλη πλευρά, πολλές μελέτες που έγιναν για τα αντιθρεπτικά, τα εξετάζουν μεμονωμένα, κάτι που δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο καταναλώνονται.
Τα αντιθρεπτικά συστατικά βρίσκονται σε πολλές φυτικές τροφές, μαζί με μια ποικιλία από ευεργετικές βιταμίνες, μέταλλα, αντιοξειδωτικά και άλλες φυτικές ενώσεις. Στην πραγματικότητα, η ίδια η συμπερίληψή τους μπορεί πραγματικά να συμβάλει σε ορισμένα από τα οφέλη για την υγεία που παρατηρούνται στους ξηρούς καρπούς και σε άλλα τρόφιμα φυτικής προέλευσης.
Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να φοβάστε τα αντιθρεπτικά συστατικά στους ξηρούς καρπούς. Αλλά αν θέλετε να μειώσετε την κατανάλωση αντιθρεπτικών συστατικών για οποιονδήποτε λόγο, μπορείτε να το κάνετε βυθίζοντας τους ξηρούς καρπούς σε νερό για 24-48 ώρες. Το μαγείρεμα, η βλάστηση ή η ζύμωση ξηρών καρπών έχει επίσης το ίδιο αποτέλεσμα.
Πώς να απολαύσετε (σωστά) τους ξηρούς καρπούς
Με βάση πολυάριθμες μελέτες, φαίνεται ότι η κατανάλωση τουλάχιστον μίας μερίδας ξηρών καρπών την εβδομάδα και ενδεχομένως έως και μία μερίδα την ημέρα, μπορεί να οδηγήσει σε τεράστια οφέλη για την υγεία. Αλλά το πώς θα αποκτήσετε αυτά τα οφέλη εξαρτάται από εσάς.
Μπορείτε να απολαύσετε ξηρούς καρπούς κατ 'ευθείαν ως σνακ, με αλάτι ή άλλο καρύκευμα, σε trail mix ή granola ή να προσθέσετε σε smoothies. Οι ξηροί καρποί ταιριάζουν επίσης ως επικάλυψη για σαλάτες, αναμεμειγμένοι σε γάλα ξηρών καρπών ή παρασκευασμένοι σε τυριά ξηρών καρπών, βούτυρα ξηρών καρπών ή ακόμα και κρούστες πίτας.
Ωστόσο, επειδή οι ξηροί καρποί περιέχουν διαφορετικούς τύπους λιπαρών, είναι επιρρεπείς στην αλλοίωση. Τα καρύδια, ειδικότερα, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα-3 και μπορεί να χαλάσουν πιο γρήγορα από άλλους ξηρούς καρπούς. Τα φρέσκα καρύδια με κέλυφος είναι τα καλύτερα. Μπορείτε να πάρετε έναν καρυοθραύστη και να τα σπάτε μόνοι σας.
Εάν επιλέξετε καρύδια χωρίς κέλυφος, φυλάξτε τα σε αεροστεγή δοχεία στο ψυγείο για να μην ταγγίσουν τα λάδια τους. Σύμφωνα με το University of California Agricultural and Natural Resources, οι ξηροί καρποί θα διατηρήσουν τη θρεπτική και γευστική τους ποιότητα για έως και ένα χρόνο εάν φυλάσσονται στο ψυγείο ή δύο χρόνια στην κατάψυξη. Πετάξτε (ή κομποστοποιήστε!) ξηρούς καρπούς που τυχόν μυρίζουν ή έχουν γεύση ξινή ή πικρή.
Και, φυσικά, ένα τρόφιμο είναι τόσο υγιεινό όσο "η παρέα του". Όταν οι ξηροί καρποί είναι υπερβολικά αλατισμένοι ή γεμάτοι με ζάχαρη ή με τεχνητά πρόσθετα και αρώματα, χάνουν μεγάλο μέρος της θρεπτικής τους αξίας και μπορούν να γίνουν μια λιγότερο υγιεινή επιλογή.
