Οι κεντρικές τράπεζες σε παγκόσμια κλίμακα υιοθέτησαν μια πιο επιθετική νομισματική πολιτική, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, αυξάνοντας τα βασικά τους επιτόκια, προκειμένου να τιθασεύσουν τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Άλλες το έπραξαν πιο «βίαια» και δραστικά όπως η Fed και άλλες όπως η ΕΚΤ, επέλεξαν μια πιο μετριοπαθή προσέγγιση.
Η νέα «τάση» - άποψη που διατυπώθηκε από τραπεζίτες στο συνέδριο Jackson Hole στις ΗΠΑ, είναι πως η αύξηση των επιτοκίων δεν αρκεί από μόνη της για να μπει φρένο στον πληθωρισμό. Πρέπει να συνδυαστεί με δημοσιονομική λιτότητα και με την εφαρμογή οικονομικών πολιτικών που θα περιορίσουν τις δαπάνες και θα αυξήσουν τα έσοδα από τους φόρους.
Το μήνυμα προς τις κυβερνήσεις είναι ξεκάθαρο: η επιστροφή στη λιτότητα είναι η απαραίτητη προϋπόθεση και ο αναγκαίος συνδυασμός με την αύξηση των επιτοκίων, που θα «χτυπήσει» στη ρίζα τον πληθωρισμό. Η μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο του Jackson Hole και υπογράφεται από τον Λεονάρντο Μελόσι της Fed, άλλους τραπεζίτες και καθηγητές Οικονομικών, δεν εστιάζει στην ενεργειακή κρίση για να αιτιολογήσει την έξαρση του πληθωρισμού, αλλά πηγαίνει μερικά χρόνια πίσω, στην πανδημία. Όπως επισημαίνει οι « κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο άνοιξαν τα ταμεία τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 για να στηρίξουν τις οικονομίες, αλλά αυτές οι κινήσεις βοήθησαν να ανέβει ο πληθωρισμός στα υψηλότερα επίπεδα εδώ και σχεδόν μισό αιώνα, αυξάνοντας τον κίνδυνο να εδραιωθεί η ταχεία αύξηση των τιμών».
Η «συνταγή» που προτείνουν οι τραπεζίτες για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού είναι λιτότητα και ακριβό χρήμα. «Οι κεντρικές τράπεζες θα αποτύχουν να ελέγξουν τον πληθωρισμό και επιπλέον θα μπορούσαν ακόμη και να τον σπρώξουν υψηλότερα, εκτός εάν οι κυβερνήσεις αρχίσουν να παίζουν το ρόλο τους, εφαρμόζοντας πιο συνετές δημοσιονομικές πολιτικές. Εάν η σφιχτή νομισματική πολιτική δεν υποστηριχτεί από την προσδοκία κατάλληλων δημοσιονομικών προσαρμογών, η επιδείνωση των δημοσιονομικών ανισορροπιών οδηγεί σε ακόμη υψηλότερες πληθωριστικές πιέσεις», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
Οι τραπεζίτες ισχυρίζονται ότι η αύξηση των ονομαστικών επιτοκίων, χωρίς την εφαρμογή δημοσιονομικής λιτότητας από τις κυβερνήσεις, όχι μόνο δεν επιλύει το πληθωριστικό πρόβλημα, αλλά ενδεχομένως και να το επιδεινώνει. «Ως αποτέλεσμα, θα προέκυπτε ένας φαύλος κύκλος αύξησης των ονομαστικών επιτοκίων, αύξησης του πληθωρισμού, οικονομικής στασιμότητας και αύξησης του χρέους». «Σε αυτήν την «άρρωστη» κατάσταση, η σφιχτή νομισματική πολιτική θα ωθούσε στην πραγματικότητα σε υψηλότερο πληθωρισμό και θα πυροδοτούσε έναν καταστροφικό δημοσιονομικό στασιμοπληθωρισμό».
Φέρνουν, μάλιστα, ως παράδειγμα τη Fed που ακολουθεί ένα άκρως επιθετικό πλάνο, αναφορικά με τα βασικά της επιτόκια, σημειώνοντας ότι τα πραγματικά «κέρδη» αναφορικά με την αναχαίτιση του πληθωρισμού, είναι πενιχρά. Αντιθέτως η ζημιά που γίνεται στην οικονομία είναι μεγαλύτερη. «Μια πιο επιθετική πολιτική από τη Fed θα είχε μειώσει τον πληθωρισμό μόνο κατά 1 ποσοστιαία μονάδα, με κόστος μείωσης της παραγωγής κατά περίπου 3,4 ποσοστιαίες μονάδες», σημειώνεται στην μελέτη.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στη Ευρωζώνη, όπου οι συντάκτες της μελέτης εκτιμούν ότι θα εισέλθει σε ύφεση στο δ’ τρίμηνο του 2022, κάτι το οποίο έχουν επισημάνει και άλλες αντίστοιχες εκθέσεις-αναλύσεις. Και στην περίπτωση της Ευρώπης, όπου έως τώρα η ΕΚΤ δεν ακολουθεί το επιθετικό «μοντέλο» της Fed, επισημαίνεται ότι η αύξηση των επιτοκίων θα είναι εις μάτην, εφόσον δεν συνδυαστεί με δημοσιονομική λιτότητα.
Συμπερασματικά η μελέτη υπογραμμίζει ότι «για τον έλεγχο του πληθωρισμού, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να λειτουργεί παράλληλα με τη νομισματική πολιτική και να καθησυχάζει τους ανθρώπους ότι η κυβέρνηση αντί να διογκώνει το χρέος, θα αυξήσει τους φόρους ή θα μειώσει τις δαπάνες, καταλήγουν τα συμπεράσματα της μελέτης».
EKT: Αύξηση των επιτοκίων κατά 100 μονάδες βάσης έως τον Οκτώβριο
Αγορές και επενδυτές, πάντως, ποντάρουν σε σωρευτική αύξηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κατά 100 μονάδες βάσης έως τον Οκτώβριο. Η αγορά εκτιμά ότι η γραμμή των «γερακιών» θα υπερισχύσει, καθώς η νέα κλιμάκωση στην ενέργεια, τα εφιαλτικά σενάρια για την Ευρώπη τον χειμώνα και φυσικά ο φόβος για την περαιτέρω ενδυνάμωση του πληθωρισμού, ενισχύουν την επιχειρηματολογία τους. Έτσι, κατά τις επόμενες δύο συνεδριάσεις το βασικό επιτόκιο θα φτάσει το 1,5%, το επιτόκιο καταθέσεων στο 1% και το επιτόκιο οριακής αναχρηματοδότησης στο 1,75%.
