Μια «καραμπόλα» από την Ιταλία στις διαπραγματεύσεις για την Ελλάδα προκαλεί έντονους πονοκεφάλους στους Ευρωπαίους αξιωματούχους, ενώ η ελληνική πλευρά επιμένει να κρατά ανοικτά ως την τελευταία ώρα κρίσιμα κεφάλαια της δεύτερης αξιολόγησης, με σημαντικότερο αυτό για τα εργασιακά, εκτιμώντας ότι ο χρόνος μπορεί να λειτουργήσει υπέρ των ελληνικών θέσεων.
Μπορεί οι διαπραγματεύσεις για την Ελλάδα ως τώρα να εξελίσσονται σε περιβάλλον ηρεμίας και σχετικής αδιαφορίας των αγορών, διευκολύνοντας τους χειρισμούς των Ευρωπαίων δανειστών, αλλά το ιταλικό δημοψήφισμα της Κυριακής, 4 Δεκεμβρίου απειλεί να αλλάξει δραματικά το γενικό πλαίσιο στην ευρωζώνη, επαναφέροντας τους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής σε “crisis mode”.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι τηρούν ευλαβικά τον κανόνα της αποφυγής παρεμβάσεων στα εσωτερικά πολιτικά θέματα της Ιταλίας, γνωρίζοντας ότι μπορεί να λειτουργήσουν αρνητικά για τον Μ. Ρέντσι, αλλά στο παρασκήνιο των Βρυξελλών όλοι αναγνωρίζουν ότι μια επικράτηση του «όχι» θα βυθίσει την ιταλική πολιτική σκηνή στην αστάθεια, φέρνοντας προ των πυλών μια επίσπευση των εθνικών εκλογών, στις οποίες οι λαϊκιστές του Μπέπε Γκρίλο θα έχουν το προβάδισμα, σύμφωνα με τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις.
Ένα αρνητικό για τον Ιταλό πρωθυπουργό αποτέλεσμα στις 4 Δεκεμβρίου αναμένεται να φέρει στην εξουσία μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, υπό τον σημερινό υπουργό Οικονομικών, Πιερ Κάρλο Πάντοαν, που είναι πολύ αμφίβολο αν θα μπορέσει να επιζήσει ως το 2018, ενώ στις αγορές αναμένεται ότι θα επικρατήσει μεγάλη αναταραχή, που θα δημιουργήσει αμφιβολίες και για την εφαρμογή των σχεδίων διάσωσης ιταλικών τραπεζών, με αποσταθεροποιητικές παρενέργειες σε όλες τις αγορές της ευρωζώνης.
Με τη δημοσιονομική ευρωστία που έχει η Γερμανία, ο Β. Σόιμπλε ίσως να μην ανησυχούσε ιδιαίτερα για αυτή την πιθανή αναταραχή στις αγορές. Όμως, έχει ένα σοβαρό λόγο να ανησυχεί, αφού η Deutsche Bank μπορεί να έχει φύγει από το προσκήνιο το τελευταίο διάστημα, αλλά τα προβλήματά της δεν έχουν λυθεί και είναι βέβαιο ότι θα δεχόταν νέες επιθέσεις από τις αγορές σε περιβάλλον γενικής αναστάτωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, το «όχι» στο ιταλικό δημοψήφισμα θα εισαγάγει ένα νέο και πολύ σημαντικό παράγοντα στην εξίσωση των διαπραγματεύσεων για την Ελλάδα: για πρώτη φορά, οι Ευρωπαίοι δανειστές θα έχουν μεγαλύτερη πίεση από αυτή που ασκείται στην ελληνική κυβέρνηση για το κλείσιμο της αξιολόγησης και των διαπραγματεύσεων για το χρέος, αφού θεωρείται αδιανόητο να αφεθεί ανοικτό ένα ακόμη «τοξικό» θέμα για την ευρωζώνη, την ώρα που οι αγορές θα βρίσκονται σε αναταραχή με αφορμή την ιταλική ψήφο.
Στις ιδιαίτερες συνθήκες που θα δημιουργηθούν, εάν την Δευτέρα, 5 Δεκεμβρίου, οι υπουργοί Οικονομικών συναντηθούν με τις αγορές να αποσταθεροποιούνται από το ιταλικό δημοψήφισμα, θεωρείται ότι θα έχει υψηλό κόστος για το Eurogroup, εάν καταλήξει σε ένα ανακοινωθέν για την Ελλάδα, το οποίο θα σηματοδοτεί αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις.
Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση ελπίζει ότι οι δανειστές, που έχουν εμφανισθεί ως τώρα εντελώς αδιάλλακτοι κυρίως στο θέμα των εργασιακών σχέσεων, που «καίει» την ελληνική πλευρά, τελικά ίσως να έχουν έναν πρόσθετο λόγο για να κάνουν στις 5 Δεκεμβρίου μερικά βήματα πίσω, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια συνολική πολιτική συμφωνία, που θα επικυρωθεί εντός Δεκεμβρίου σε δεύτερο Eurogroup, ενδεχομένως και σε συνεδρίαση εξ αποστάσεως, αφού θα έχουν ψηφισθεί από την ελληνική Βουλή τα προαπαιτούμενα για τη δεύτερη αξιολόγηση.
