Πιο γενναιόδωρες αυξήσεις στον κατώτατο μισθό από αυτές που προκύπτουν με βάση το μοντέλο της Γαλλίας υπόσχεται το σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας που κατατέθηκε στη Βουλή, όμως η κυβέρνηση έχει φροντίσει να περιλάβει στις προτεινόμενες διατάξεις συνολικά επτά «κόφτες», οι οποίοι μπορεί να εξαφανίζουν τις αυξήσεις!
Με τη νομοθετική πρωτοβουλία που ανέλαβε η κυβέρνηση θα γίνει η ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της κοινοτικής Οδηγίας 2022/2041, η οποία επιτρέπει στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν αυτόματο μηχανισμό αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού, με μαθηματικούς τύπους που θα ενσωματώνουν τουλάχιστον τέσσερα κριτήρια: α) την αγοραστική δύναμη των νομοθετημένων κατώτατων μισθών, λαμβανομένου υπόψη του κόστους διαβίωσης, β) το γενικό επίπεδο των μισθών και την κατανομή τους, γ) τον ρυθμό αύξησης των μισθών και δ) τα εθνικά επίπεδα και τις εξελίξεις, μακροπρόθεσμα, στην παραγωγικότητα.
Σημειώνεται ότι ο πιο γνωστός στην Ευρώπη αυτόματος μηχανισμός προσαρμογής του κατώτατου μισθού, που θεωρείται και ο πλέον γενναιόδωρος, είναι αυτός της Γαλλίας. Στη Γαλλία, ο κατώτατος μισθός αναπροσαρμόζεται αυτόματα με βάση τον πληθωρισμό των φτωχών και την αγοραστική δύναμη του μισθού των εργαζομένων με τα χαμηλότερα εισοδήματα, ενώ προβλέπονται και έκτακτες, αυτόματες αυξήσεις, σε περιόδους απότομης έξαρσης του πληθωρισμού.
Η κυβέρνηση αποφάσισε να αντιγράψει το γαλλικό μοντέλο και μάλιστα έναν πιο «γενναιόδωρο» μαθηματικό τύπο, ο οποίος προβλέπεται ότι θα εφαρμοσθεί από το 2028. Ωστόσο, η εφαρμογή της αυτόματης αναπροσαρμογής δεν θα είναι... αυτόματη, αφού στο νομοσχέδιο, παρά τις έντονες αντιδράσεις της ΓΣΕΕ, έχουν ενσωματωθεί επτά «παράθυρα», με βάση τα οποία μπορεί να ματαιωθεί η αναπροσαρμογή με βάση τον μαθηματικό τύπο, κατόπιν εισήγησης της Επιστημονικής Επιτροπής.
Ο γενναιόδωρος μαθηματικός τύπος...
Όπως αναφέρει η εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου, εισάγεται σύστημα αυτόματης αναπροσαρμογής του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου. Με το νέο σύστημα αυτόματης αναπροσαρμογής, ο καθορισμός και η αναπροσαρμογή του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου γίνονται αυτόματα, με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα:
- α) του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή μεταξύ της 1ης Ιουλίου του προηγούμενου έτους και της 30ης Ιουνίου του τρέχοντος έτους για το χαμηλότερο 20% της εισοδηματικής κατανομής των νοικοκυριών και
- β) του ημίσεος του ετήσιου ποσοστού μεταβολής της αγοραστικής δύναμης του γενικού δείκτη μισθών κατά την ίδια χρονική περίοδο.
- Όπως σημειώνει το υπ. Εργασίας, πρόκειται για μια πρόταση ευνοϊκότερη για τους εργαζομένους από το γαλλικό σύστημα, το οποίο περιορίζει τη ληπτέα υπόψη αύξηση στο δείκτη μισθών όχι όλων των εργαζομένων, αλλά των πλέον χαμηλά αμειβόμενων.
- Τίθεται ως ασφαλιστική δικλείδα ο αποκλεισμός της αναπροσαρμογής σε περίπτωση που ο συντελεστής οδηγεί σε μείωση του νομοθετημένου κατώτατου μισθού ή του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου.
Σημειώνεται ότι με βάση αυτές τις δύο παραμέτρους, σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας της οικονομίας ο μαθηματικός τύπος θα οδηγεί σε σημαντικές αυξήσεις. Ο πληθωρισμός των φτωχών εκτιμάται ότι θα είναι σημαντικά μεγαλύτερος από τον Γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ενώ στις παρούσες συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης ο δείκτης μισθών της ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει μεγάλη αύξηση (8,4% το β' τρίμηνο 2024 σε 12μηνη βάση). Έτσι, αν υποτεθεί ο τιμάριθμος των φτωχών ξεπερνά το 4% και σε αυτό το ποσοστό αθροίζεται η μισή αύξηση του μισθών, δηλαδή επιπλέον 4,2%, ο κατώτατος μισθός θα πρέπει να αυξηθεί περισσότερο από 8%!
...Και οι «κόφτες»
Όμως, αυτές οι αυξήσεις προβλέπεται ότι θα γίνονται αυτόματα μόνο αν το επιτρέψει η Επιστημονική Επιτροπή, μια επιτροπή που θα έχει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού, αφού θα γνωμοδοτεί στην κυβέρνηση, όπως αναφέρει η αιτιολογική έκθεση, σχετικά με:
- α) το ύψος του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου,
- β) την επιλογή και την εφαρμογή των κριτηρίων για τον καθορισμό και την επικαιροποίηση του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου,
- γ) την επιλογή και την εφαρμογή ενδεικτικών τιμών αναφοράς για την αξιολόγηση της επάρκειας του νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου,
- δ) τη θέσπιση των διαφοροποιήσεων στον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και στο νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο και των κρατήσεων από αυτούς, και
- ε) τη συλλογή δεδομένων και την εκπόνηση μελετών και αναλύσεων για την παροχή πληροφοριών στις αρχές και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο.
Η Επιστημονική Επιτροπή θα μπορεί ζητά από την κυβέρνηση να μην εφαρμόζει την αυτόματη αύξηση με βάση τον μαθηματικό τύπο για επτά λόγους, ορισμένοι εκ των οποίων φαίνεται εύλογοι και άλλοι εξαιρετικά ασαφείς: Οι λόγοι αυτοί, όπως αναφέρονται στη σχετική διάταξη του νομοσχεδίου είναι οι ακόλουθοι:
- α) η οικονομία βρίσκεται σε σημαντική ύφεση ή
- β) υπάρχει σημαντική απόκλιση του εθνικού πληθωρισμού (Δείκτη Τιμών Καταναλωτή) από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ή
- γ) υπάρχει σημαντική ανισορροπία στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών ή
- δ) υπάρχει σημαντική αύξηση του ποσοστού της ανεργίας, ή
- ε) η αναπροσαρμογή δεν δικαιολογείται από τα επίπεδα και τις μακροπρόθεσμες εξελίξεις στην παραγωγικότητα και τη δυναμική της ή την απόκλιση του κατώτατου μισθού από το εξήντα τοις εκατό (60%) του ακαθάριστου διάμεσου μισθού ή
- στ) υπερβαίνει τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας ή
- ζ) δεν δικαιολογείται από έκτακτες περιστάσεις.
Αυτές οι διατάξεις αφήνουν τεράστια περιθώρια ελιγμών στην κυβέρνηση όταν έλθει η ώρα να εφαρμόσει τον νόμο και η όλη διαδικασία μπορεί να καταλήγει σε μεγάλες αυξήσεις, ή ακόμη και σε μηδενική αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού.
