Μετά τη δημοσιονομική χαλάρωση που κατέστη αναγκαία για τη χρηματοδότηση μέτρων προς αντιμετώπισης της πανδημίας και των επιπτώσεων της στις ευρωπαϊκές οικονομίες, στην ΕΕ τίθενται πάλι επί τάπητος τα θέματα των ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους. Οι «βόρειες» χώρες επιμένουν στη δημοσιονομική πειθαρχία, πιέζοντας ουσιαστικά για επιστροφή στη λιτότητα - την οποία θέλει να αποφύγει ο Νότος.
Η Ενωση οδηγείται σε μια επώδυνη εσωτερική διαμάχη, ενώ οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών παρουσιάζουν προτάσεις για το πώς θα αντιμετωπίσουν το τεράστιο χρέος που συσσωρεύτηκε από την προσπάθεια να διασωθούν οι οικονομίες τους από την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία.
Η Ευρώπη είναι διχασμένη: Την ημέρα που η Γαλλία δήλωνε ότι ο προϋπολογισμός της θα εστιάζει στην οικονομική ανάπτυξη και όχι στην αύξηση των φόρων, οκτώ χώρες (Σουηδία, Φινλανδία, Λετονία, Δανία, Ολλανδία, Τσεχία, Αυστρία και Σλοβακία) καλούσαν με κοινή τους την ΕΕ να εστιάσει στη μείωση του χρέους. «Αξιόπιστα δημόσια οικονομικά είναι ο κεντρικός πυλώνας της συμμετοχής στην ΕΕ», γράφουν οι οκτώ υπουργοί Οικονομικών στους συναδέλφους τους. «Η δημοσιονομική σταθερότητα, συνδυασμένη με μεταρρυθμίσεις που στηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη, πρέπει να συνεχιστεί».
Η κόντρα Βορρά-Νότου
Επισημαίνεται ότι η ΕΕ ανέστειλε το Σύμφωνο Σταθερότητας το 2020 στην κορύφωση της υγειονομικής κρίσης και οι χώρες δαπάνησαν τρισεκατομμύρια ευρώ σε έκτακτα σχέδια. Προχθές στο Eurogroup ξεκίνησε η συζήτηση μεταξύ των υπουργών Οικονομικών για τους κανόνες του Συμφώνου και το πώς και πότε θα επανέλθουν.
Οι οκτώ χώρες-«γεράκια της λιτότητας» αναγνωρίζουν ότι ίσως υπάρχει ανάγκη για κάποιες «απλοποιήσεις και προσαρμογές» στους δημοσιονομικούς κανόνες, μόνο όμως αν οι προτάσεις δεν θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του χρέους.
Ομως οι χώρες του Νότου ξέρουν που οδηγούν αυτές οι προτάσεις και θέλουν απεγνωσμένα να αποφύγουν μια επανάληψη των βίαιων περικοπών στις δαπάνες, που έπληξε σκληρά τις οικονομίες την τελευταία δεκαετία. «Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι καθώς προχωρούμε σε πιο ομαλές συνθήκες δεν κόβουμε τις δημόσιες επενδύσεις», δήλωσε ο Πορτογάλος ΥΠΟΙΚ Ζοάο Λεάο.
Κάποιες χώρες - όπως η Ελλάδα - έχουν ακόμα πληγές από την λιτότητα που αντιμετώπισαν μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Επιδιώκουν λοιπόν να αξιοποιηθεί η συγκυρία ώστε να ξαναγραφεί - ή ακόμα και να εγκαταλειφθεί - το αμφιλεγόμενο Σύμφωνο Σταθερότητας, που περιορίζει τα περιθώρια δημοσιονομικών κινήσεων.
Πόσο αυστηρή λιτότητα;
Ενώ οι περισσότερες χώρες συμφωνούν στην ανάγκη να μειωθεί το χρέος, διαφωνούν ως προς το ρυθμό που πρέπει να γίνει η μείωση - δηλαδή πόσο αυστηρά θα είναι τα μέτρα λιτότητας και πόσο θα επιβαρύνουν άμεσα τους εργαζόμενοι και τις επιχειρήσεις. Σε αντίθετη με τους «8» ο Μάριο Ντράγκι πιστεύει ότι το Σύμφωνο είναι «ξεπερασμένο», ενώ η Κομισιόν πιέζει για πλήρη αναθεώρηση.
«Εχουμε πίσω μας την πανδημία και μπροστά μας την κλιματική μετάβαση», δήλωσε ο Επίτροπος Π. Τζεντιλόνι. «Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντική αυτή η συζήτηση». Η Κομισιόν θα ξεκινήσει μια δημόσια διαβούλευση το φθινόπωρο, ενώ καμία απόφαση δεν αναμένεται πριν τις γερμανικές εκλογές στις 26 Σεπτεμβρίου.
Στη Γερμανία, προπύργιο της δημοσιονομικής σταθερότητας (που όμως δεν υπέγραψε την επιστολή), οι υποψήφιοι διάδοχοι της Ανγκελα Μέρκελ μιλούν για "ανάγκη δημοσιονομικής σύσφιξης". Παράλληλα όμως προωθούν φιλόδοξα σχέδια δαπανών. Αυτό δημιουργεί προοπτική η χώρα να είναι λιγότερο «γεράκι» απ’ ό,τι στο παρελθόν και να μην παραμείνει φανατικά προσηλωμένη στη λιτότητα (για τις άλλες χώρες...)
