Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης και Κίνας, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κάλεσε το Πεκίνο να συμβάλει ενεργά στην αποκατάσταση της ισορροπίας στο διμερές εμπορικό ισοζύγιο, τονίζοντας ότι «ο ανταγωνισμός είναι καλοδεχούμενος, αλλά πρέπει να είναι δίκαιος».
Μιλώντας στο πλαίσιο της 25ης Συνόδου Κορυφής Ε.Ε.–Κίνας, η φον ντερ Λάιεν δήλωσε πως οι ευρωπαϊκές ανησυχίες επικεντρώνονται σε τρεις βασικούς άξονες:
- την υπερπαραγωγή βιομηχανικών προϊόντων στην Κίνα που διοχετεύονται με επιδοτήσεις στο εξωτερικό,
- την περιορισμένη πρόσβαση των ευρωπαϊκών εταιρειών στην κινεζική αγορά και
- τους ελέγχους εξαγωγών που έχει επιβάλει το Πεκίνο σε σπάνιες γαίες και μαγνήτες.
«Αν δεν υπάρξει πρόοδος, θα είναι δύσκολο για την Ε.Ε να διατηρήσει το σημερινό επίπεδο εμπορικού ανοίγματος», προειδοποίησε, προσθέτοντας ότι οι κινεζικές αρχές υποσχέθηκαν να εξετάσουν τις ανησυχίες των Ευρωπαίων.
Το 2025, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας έναντι της Ε.Ε. ξεπέρασε τα 143 δισ. δολάρια, αυξημένο κατά 21% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, επιτείνοντας τις πιέσεις στις Βρυξέλλες για άμεση αντίδραση. Η Κομισιόν έχει ήδη επιβάλει πρόσθετους δασμούς στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, ενώ το Πεκίνο έχει απαντήσει με έρευνες κατά ευρωπαϊκών εξαγωγών σε ποτά, γαλακτοκομικά και χοιρινό κρέας.
Σύμφωνα με τη φον ντερ Λάιεν, οι σχέσεις βρίσκονται σε «σημείο καμπής» και χρειάζονται επανασχεδιασμό. «Η επανασταθμισμένη προσέγγιση είναι απαραίτητη για να αποφύγουμε περαιτέρω όξυνση και να διατηρήσουμε μια λειτουργική σχέση», υπογράμμισε.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ δήλωσε πως οι σχέσεις με την Ε.Ε. παραμένουν «αμοιβαία επωφελείς» και ιδιαίτερα κρίσιμες σε μια εποχή εντεινόμενων γεωπολιτικών εντάσεων. Τόνισε την ανάγκη για ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της επικοινωνίας, ζητώντας διαχείριση των διαφορών χωρίς συγκρούσεις.
Το κινεζικό πρακτορείο Xinhua μετέδωσε πως ο Σι κάλεσε σε «σωστή διαχείριση των διαφορών» και πιο στενή συνεργασία.
Τριβές πέρα από το εμπόριο
Η φον ντερ Λάιεν έχει κατηγορήσει ανοιχτά την Κίνα ότι "στηρίζει την πολεμική οικονομία της Ρωσίας", πυροδοτώντας περαιτέρω ένταση. Παράλληλα, πρόσφατα μέτρα του κινεζικού υπουργείου Οικονομικών περιόρισαν την πρόσβαση ευρωπαϊκών εταιρειών σε δημόσιες προμήθειες ιατρικού εξοπλισμού, σε αντίποινα για αντίστοιχους ευρωπαϊκούς περιορισμούς προς κινεζικές εταιρείες.
Επιπλέον, οι εξαγωγικοί περιορισμοί της Κίνας σε σπάνιες γαίες προκάλεσαν προσωρινές διακοπές στην παραγωγή ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών. Αν και το Πεκίνο έχει πρόσφατα χαλαρώσει ορισμένους από τους ελέγχους ειδικά για την Ευρώπη, οι Βρυξέλλες εκτιμούν πως η «εργαλειοποίηση» κρίσιμων πρώτων υλών έχει αφήσει βαθύ αποτύπωμα.
Η σύνοδος κορυφής, η οποία αρχικά ήταν προγραμματισμένη για δύο ημέρες στις Βρυξέλλες, μεταφέρθηκε τελικά στο Πεκίνο και περιορίστηκε σε μία ημέρα, γεγονός που πολλοί ερμήνευσαν ως ένδειξη των εύθραυστων σχέσεων.
Σύμφωνα με την Eurasia Group, η απόφαση αυτή αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη ακαμψία και τις αποκλίνουσες προσδοκίες μεταξύ των δύο πλευρών.
Παρά τον εποικοδομητικό τόνο των συνομιλιών, η απόσταση μεταξύ Ε.Ε. και Κίνας σε κρίσιμα ζητήματα -από την ισορροπία στο εμπόριο έως τη στάση για τον πόλεμο στην Ουκρανία- παραμένει μεγάλη. Με τις Βρυξέλλες να προσανατολίζονται στη στρατηγική του “de-risking” και το Πεκίνο να πιέζει για άρση των περιορισμών, η πορεία των σχέσεων τους δείχνει αβέβαιη και γεμάτη προκλήσεις.
