Νέο μεγάλο πρόγραμμα για επισκευές και ανακαινίσεις κατοικιών με κοινοτικά κονδύλια «στήνει» η κυβέρνηση, με στόχο να αυξηθεί η διαθεσιμότητα κατοικιών και να συγκρατηθεί το κόστος στέγασης. Οι ανακοινώσεις θα γίνουν σύντομα, αφού ολοκληρωθούν σχετικές διαβουλεύσεις με την Κομισιόν.
Η στεγαστική κρίση στην Ευρώπη συζητήθηκε εκτενώς στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, «φωτογράφισε» στις δηλώσεις του το νέο πρόγραμμα, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι:
- «Προφανώς αυτά (σ.σ.: τα θέματα στεγαστικής πολιτικής) είναι ζητήματα πρωτίστως εθνικής πολιτικής. Η Ευρώπη πιστεύω ότι έχει έναν ρόλο όμως να παίξει, δίνοντάς μας σε πρώτη φάση μεγαλύτερη ευελιξία στη χρήση, ενδεχομένως, ευρωπαϊκών προγραμμάτων, παραδείγματος χάρη για επισκευές σπιτιών, χωρίς να είμαστε αυστηρά περιορισμένοι αυτές οι επισκευές να αφορούν μόνο ενεργειακή αναβάθμιση.
- Να αναμένετε εξαγγελίες από την Ελληνική Κυβέρνηση σε αυτή την κατεύθυνση σχετικά σύντομα, καθώς πιστεύω ότι μπορεί να βρεθούμε στην πρώτη γραμμή τέτοιων πρωτοβουλιών, έχοντας βέβαια τη σύμφωνη γνώμη της Ευρώπης».
Σύμφωνα με πληροφορίες, το νέο πρόγραμμα σχεδιάζεται στο πλαίσιο των συζητήσεων για αλλαγές στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης. Το «κλειδί» για την επιτυχία του εκτιμάται ότι θα είναι η αποσύνδεση των επισκευών από τις ενεργειακές αναβαθμίσεις, στην οποία αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός, καθώς τα προγράμματα που υλοποιούνται ως τώρα είναι αυστηρά συνδεδεμένα με τις ενεργειακές αναβαθμίσεις και αυτό δυσκολεύει την υλοποίησή τους.
Η κυβέρνηση διαπιστώνει ότι, ειδικά στην Αθήνα, υπάρχει μεγάλο απόθεμα παλαιών κατοικιών που δεν τοποθετούνται στην αγορά για μίσθωση επειδή οι ιδιοκτήτες αντιμετωπίζουν υψηλά κόστη ανακαίνισης. Τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης που στρέφονται κυρίως στην ενεργειακή αναβάθμιση δεν αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά αυτό το θέμα.
Η κυβέρνηση εξετάζει όλα τα προγράμματα που «τρέχουν» και αναφέρονται σε επισκευή, αναβάθμιση, ή ανακαίνιση κατοικιών, ώστε να δημιουργήσει ένα νέο πρόγραμμα που θα αφήνει στους ιδιοκτήτες την ελευθερία να επιλέξουν οι ίδιοι σε ποιο ποσοστό θα χρηματοδοτηθούν για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ή για άλλες εργασίες επισκευής και ανακαίνισης, ώστε η απορρόφηση του προγράμματος να είναι ταχύτερη και να επιτευχθεί ο κεντρικός στόχος της επιστροφής «κλειστών» σπιτιών στην αγορά.
Ποια προγράμματα υλοποιούνται ήδη
Τα προγράμματα που «τρέχουν» ήδη είναι αρκετά:
- «Εξοικονομώ» (νέος κύκλος: «Εξοικονομώ 2025»), που έχει στόχο τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την αναβάθμιση της ενεργειακής κατηγορίας των κατοικιών (κατά τουλάχιστον τρεις ενεργειακές τάξεις). Παρέχονται επιδοτήσεις, με τα ποσοστά να εξαρτώνται από τα εισοδηματικά κριτήρια του δικαιούχου.
- «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους», που στοχεύει σε συνδυασμό παρεμβάσεων ενεργειακής εξοικονόμησης και αισθητικής/λειτουργικής ανακαίνισης και επισκευών. Δικαιούχοι είναι νέοι που έχουν γεννηθεί από 01/01/1984 έως 31/12/2005 με εισοδηματικά κριτήρια. Προϋπόθεση, όμως, για την ένταξη στο σκέλος της ανακαίνισης είναι η ένταξη και στο «Εξοικονομώ», δηλαδή η ενεργειακή αναβάθμιση του σπιτιού.
- «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου»: το πρόγραμμα παρέχει συγχρηματοδοτούμενα στεγαστικά δάνεια 5.000 έως 25.000 ευρώ για την ενεργειακή βελτίωση υφιστάμενων κατοικιών (κύριες ή μη εκμισθωμένες δευτερεύουσες) φυσικών προσώπων. Προβλέπεται επιδότηση 100% του επιτοκίου, δηλαδή το δάνειο είναι άτοκο για τον ωφελούμενο (αποπληρώνεται μόνο το κεφάλαιο). Και σε αυτή την περίπτωση, οι παρεμβάσεις που καλύπτονται αφορούν την ενεργειακή αναβάθμιση.
Φοβούνται τους λαϊκιστές
Στη συζήτηση που έγινε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τη στεγαστική κρίση, σημείο αναφοράς αποτέλεσε μελέτη της ερευνητικής υπηρεσίας του Συμβουλίου, που εκτός των άλλων εστιάζει και στα πολιτικά προβλήματα που δημιουργεί η ακρίβεια στη στέγαση. Πολιτικές παρενέργειες, που έκαναν για πρώτη φορά το Συμβούλιο να συζητήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένα θέμα κατ’ εξοχήν εθνικής πολιτικής.
Όπως αναφέρεται στο έγγραφο που συζητήθηκε από τους ηγέτες: Υπάρχουν σαφή σημάδια ότι η τρέχουσα δυναμική γύρω από τη στέγαση θα μπορούσε να επιδεινώσει την πολιτική πόλωση. Ένας αυξανόμενος όγκος μελετών έχει καταδείξει τη σύνδεση μεταξύ της αύξησης των τιμών των ενοικίων και των ψήφων υπέρ των λαϊκιστικών κομμάτων.
Τα λαϊκιστικά ακροδεξιά κόμματα σε πολλά Κράτη Μέλη έχουν επωφεληθεί από την τοπική αύξηση των ενοικίων και έχουν κερδίσει υποστήριξη, ειδικά μεταξύ των ψηφοφόρων με χαμηλότερο εισόδημα που δεν έχουν τα μέσα να αντιμετωπίσουν το υψηλότερο κόστος στέγασης.
Συνδέοντας ρητορικά την κρίση στέγασης με τη μετανάστευση, αυτά τα κόμματα είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν την ανησυχία και τη δυσαρέσκεια για τη στέγαση για να ενισχύσουν την υποστήριξη για την αντιμεταναστευτική τους ατζέντα.
Ωστόσο, υπήρξαν επίσης περιπτώσεις όπου λαϊκιστικά αριστερά κόμματα έχουν κερδίσει υποστήριξη μεταξύ αυτών των ψηφοφόρων, κάνοντας εκστρατεία υπέρ της αναδιανομής και κατά των υπερβολικών ενοικίων.
Αντίστροφα, οι χαμηλότερες από τον μέσο όρο τιμές στέγασης θα μπορούσαν επίσης να επιδεινώσουν τις διαιρέσεις. Αν και οι ιδιοκτήτες κατοικιών τείνουν να ψηφίζουν τακτικά και να προτιμούν τα κεντρώα κόμματα αντί για τα ακραία, η εκλογική τους συμπεριφορά τείνει να αλλάζει σε περιοχές όπου οι τιμές των κατοικιών έχουν μείνει στάσιμες σε σύγκριση με άλλα μέρη της χώρας.
Αποκλεισμένοι από τα κέρδη πλούτου των ιδιοκτητών κατοικιών σε αναπτυσσόμενες αστικές περιοχές, οι ιδιοκτήτες κατοικιών σε αυτές τις πιο μειονεκτούσες περιοχές τείνουν να ψηφίζουν κατά του συστήματος και υπέρ των λαϊκιστών.
