«Πετάει» πάνω από 2,30 ευρώ η βενζίνη, δεύτερη ακριβότερη στην ευρωζώνη

Αμόλυβδη βενζίνη σε τιμή ακόμη και πάνω από 2,3 ευρώ το λίτρο είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν οι Έλληνες καταναλωτές αυτή την περίοδο, καθώς η ισχυρή ανοδική κίνηση στις διεθνείς τιμές του αργού και η εποχικά αυξημένη ζήτηση λόγω των μετακινήσεων για τις θερινές διακοπές έχουν δημιουργήσει τοξικό κοκτέιλ ακρίβειας και η ελληνική αγορά καυσίμων κατατάσσεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεύτερη ακριβότερη στην ευρωζώνη.

Τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Τιμών του υπουργείου Ανάπτυξης, καθώς και του ενεργειακού δελτίου της Κομισιόν αποκαλύπτουν ότι οι Έλληνες καταναλωτές δέχονται και πάλι επίθεση... τιμών στα πρατήρια καυσίμων, σε μια περίοδο κορύφωσης των θερινών μετακινήσεων:

• Στους περισσότερους νομούς της χώρας, συνολικά 41, οι ανώτατες τιμές που καταγράφονται ξεπερνούν τα 2 ευρώ. Η υψηλότερη τιμή καταγράφεται σε πρατήριο του νομού Δωδεκανήσων και φθάνει τα 2,349 ευρώ! Μάλιστα, ενώ για τα Δωδεκάνησα υπάρχει η δικαιολογία του υψηλού κόστους μεταφοράς των καυσίμων, αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι η ανώτατη τιμή σε πρατήριο της Αθήνας φθάνει τα 2,29 ευρώ.
• Οι καταναλωτές καλούνται να κάνουν... σαφάρι αναζήτησης του φθηνότερου πρατηρίου πριν γεμίσουν τα ρεζερβουάρ, καθώς παρατηρούνται αρκετά μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στις ανώτατες και τις κατώτατες τιμές σε κάθε νομό. Στην Αθήνα, για παράδειγμα, όπου θεωρείται ότι λειτουργεί καλύτερα ο ανταγωνισμός, με την ύπαρξη συνολικά 733 πρατηρίων, η κατώτατη τιμή που καταγράφεται είναι 1,785 ευρώ το λίτρο και η μεγαλύτερη, όπως προαναφέρθηκε, 2,29 ευρώ. Σε περιοχές με ανεπαρκή ανταγωνισμό και έντονη τουριστική κίνηση, όπως οι Κυκλάδες, ακόμη και η κατώτατη τιμή ξεπερνά τα 2 ευρώ (2,086).
• Σύμφωνα με το εβδομαδιαίο δελτίο της Κομισιόν, η μέση τιμή της αμόλυβδης στην Ελλάδα ήταν πολύ κοντά στα 2 ευρώ, φθάνοντας τα 1,959 ευρώ. Ανάμεσα στις 19 χώρες της ευρωζώνης, μόνο η Ολλανδία, που έχει πολύ υψηλή φορολογία καυσίμων, είχε υψηλότερη μέση τιμή από την Ελλάδα, ενώ η αμόλυβδη στη χώρα μας ήταν η τρίτη ακριβότερη στην Ε.Ε. των 27 μετά και τη Δανία. Οι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν περίπου 5% ακριβότερη την αμόλυβδη από τον μέσο όρος της ευρωζώνης και σχεδόν 9% ακριβότερα από την Ε.Ε. Είναι σαφές από τα στοιχεία ότι αυτό οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στους υψηλούς φόρους που έχουν επιβληθεί από την περίοδο των μνημονίων στα καύσιμα, καθώς η τιμή της αμόλυβδης χωρίς τους φόρους στην Ελλάδα δεν είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη.

Οι τιμές της αμόλυβδης στην Ευρώπη

Η κίνηση των τιμών στην ελληνική αγορά καυσίμων φαίνεται να επιβεβαιώνει ότι αυτές ανεβαίνουν σαν... πύραυλοι κάθε φορά που ανεβαίνουν οι διεθνείς τιμές, ενώ υποχωρούν σαν φτερά, όταν μειώνονται οι διεθνείς τιμές. Οι τιμές έχουν προσαρμοσθεί πολύ γρήγορα στα νέα δεδομένα στη διεθνή αγορά, όπου από από τον Ιούλιο οι τιμές του αργού βρίσκονται σε σταθερά ανοδική πορεία, και σήμερα η τιμή του μπρεντ ξεπερνά τα 86 δολ. το βαρέλι, με μια άνοδο κατά 16% από τις αρχές του Ιουλίου.

Οι προβλέψεις των αναλυτών αναφέρουν ότι οι διεθνείς τιμές θα παραμείνουν υψηλές, καθώς η παραγωγή του ΟΠΕΚ έχει μειωθεί σημαντικά και καλύπτει την πτωτική επίδραση στις τιμές από την πλευρά της ζήτησης, ως αποτέλεσμα κυρίως της οικονομικής αδυναμίας της Κίνας.

Η έρευνα για... πυραύλους και φτερά

Καθώς στην παγκόσμια αγορά, αλλά και στην ελληνική, αναπτύσσονται υψηλές θερμοκρασίες που οδηγούν σε επιβάρυνση των καταναλωτών, με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η νέα κανονιστική παρέμβαση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, καθώς η σχετική έρευνα έχει ολοκληρωθεί από τον Μάιο. Όπως έγραψε πρόσφατα σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης ο πρόεδρος της Επιτροπής, Ιωάννης Λιανός, «η Επιτροπή Ανταγωνισμού ήταν η πρώτη στην Ευρώπη αλλά και μεταξύ χωρών του ΟΟΣΑ, που εκκίνησε αυτεπάγγελτη έρευνα για τα πετρελαιοειδή τον Σεπτέμβριο 2021, ενώ παρακολουθούμε το θέμα από το 2020 (πανδημία), για να δούμε εάν υπάρχει το φαινόμενο rockets & feathers (σ.σ.: πύραυλοι και φτερά)».

Υπενθυμίζεται ότι στις 28 Νοεμβρίου 2022, η Επιτροπή αποφάσισε να αξιοποιήσει το πιο ισχυρό, ίσως, θεσμικό «όπλο» της για την αγορά καυσίμων, δηλαδή την κανονιστική παρέμβαση σε ένα κλάδο της οικονομίας, που προβλέπεται από τον νόμο για τον ανταγωνισμό (ν. 3959/2011, άρθρο 11). Σε αυτή την απόφαση οδηγήθηκε η Επιτροπή επειδή, χαρτογραφώντας την αγορά από τα τέλη Μαρτίου, βρήκε... πυραύλους και φτερά.

Όπως σημειώνει η Ε.Α.,

• Η χαρτογράφηση κάλυψε επιλεκτικά την αμόλυβδη βενζίνη 95 οκτανίων, το πετρέλαιο κίνησης και το πετρέλαιο θέρμανσης και εξέτασε τη μετακύλιση τιμών (pass through) στην αλυσίδα παραγωγής και διανομής πετρελαιοειδών προϊόντων στην ελληνική αγορά. Συγκεκριμένα, εξετάστηκε κυρίως το φαινόμενο της ασυμμετρικής προσαρμογής των τιμών των καυσίμων σε μεταβολές του κόστους κτήσης προϊόντος μεταξύ των τριών σταδίων παραγωγής και διανομής (αναφερόμενο και ως φαινόμενο της «ρουκέτας και του φτερού» ή Rockets & Feathers).
• Η οικονομετρική ανάλυση εστίασε στο άμεσο αποτέλεσμα της μεταβολής του κόστους κτήσης προϊόντος στις τιμές. Το τελικό πόρισμα της ανάλυσης, η οποία περιορίστηκε στο νομό Αττικής, αγορά όπου υπάρχει περισσότερη ανταγωνιστική ένταση, δείχνει την ύπαρξη ασυμμετρίας και για τα τρία προϊόντα και στα τρία στάδια της αλυσίδας παραγωγής και διάθεσης (διύλιση, εμπορία, λιανική διάθεση).  
• Από περαιτέρω οικονομετρική ανάλυση, φαίνεται πως για τα προϊόντα βενζίνη 95 και πετρέλαιο θέρμανσης υπάρχει ασύμμετρη μετακύλιση στις τιμές λιανικής (πρατηρίου) ύστερα από μια αλλαγή της τιμής των εταιρειών χονδρικής. Για τα εν λόγω προϊόντα, η ασυμμετρία εμφανίζεται ταυτόχρονα με την αλλαγή της τιμής χονδρικής (άμεσο αποτέλεσμα) και εξακολουθεί να υφίσταται σωρευτικά ύστερα από πέντε ημέρες (aggregate pass-through), παρόλο που βαίνει μειούμενη. Περαιτέρω, η ΓΔΑ εξέτασε τον τρόπο τιμολόγησης των τριών προϊόντων και άλλα στοιχεία που ενδέχεται να συνδέονται με την παρατηρούμενη ασυμμετρία.

Εκτός από τις κινήσεις τιμών, η Ε.Α. καταγράφει τη σημαντική αύξηση του κύκλου εργασιών και δεικτών κερδοφορίας των επιχειρήσεων διύλισης και χονδρικής εμπορίας, το, εκ πρώτης όψεως, ιδιαίτερα αυξημένο περιθώριο κέρδους των εταιρειών διύλισης το 2022 (σχεδόν διπλασιάζεται σε σχέση με το 2021) και την αύξηση του περιθωρίου διύλισης.

Στο πλαίσιο της κανονιστικής παρέμβασης, όπως τονίζει η Επιτροπή, «θα εξεταστούν εις βάθος οι συνθήκες ανταγωνισμού στις οικείες αγορές, προκειμένου να διευκρινιστούν τόσο αν η παρατηρούμενη ασυμμετρία, και γενικότερα η αύξηση της τιμής αυτών των προϊόντων την τελευταία διετία, οφείλονται στην απουσία συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού, όσο και ζητήματα αναφορικά με το μηχανισμό τιμολογιακής πολιτικής, την τήρηση αποθεμάτων ασφαλείας και άλλων πιθανών φραγμών εισόδου και ανάπτυξης της αγοράς και τη διατήρηση υψηλού περιθωρίου κέρδους από τις επιχειρήσεις του κλάδου».

Όπως τονίζει η Επιτροπή, «η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις ακριβότερες ευρωπαϊκές χώρες στις τιμές των υγρών καυσίμων προ φόρων (απλή αμόλυβδη βενζίνη και πετρέλαιο κίνησης), σε συνδυασμό με την ύπαρξη ασυμμετρικής προσαρμογής στη διαμόρφωση των τελικών τιμών των καυσίμων (τιμές αντλίας), ιδιαίτερα για βενζίνη 95 και πετρέλαιο θέρμανσης, και αύξησης του περιθωρίου κέρδους στα διάφορα στάδια της αξιακής αλυσίδας».