Τα αρχεία PDF είναι παντού: από τιμολόγια και προσφορές εργασίας, έως κρατικά έντυπα και ιατρικά αποτελέσματα. Αυτή η ευκολία όμως έχει μετατραπεί σε δίκοπο μαχαίρι. Τα PDF αποτελούν πλέον ένα από τα πιο συχνά εργαλεία κακόβουλων εκστρατειών, καθώς χρησιμοποιούνται για την εγκατάσταση trojans, την υποκλοπή δεδομένων και τη διείσδυση σε εταιρικά δίκτυα.
Σύμφωνα με τα δεδομένα τηλεμετρίας της ESET, τα PDF περιλαμβάνονται στα πιο δημοφιλή "δολώματα" των ψηφιακών απατεώνων. Ο λόγος είναι απλός:
Οι χρήστες τα θεωρούν εξ ορισμού ασφαλή, ενώ τα περισσότερα φίλτρα email δεν τα μπλοκάρουν.
Πώς λειτουργεί η απάτη
Οι κυβερνοεγκληματίες στέλνουν τα μολυσμένα PDF μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνυμάτων phishing, παριστάνοντας συνήθως κάποια Αρχή ή εταιρεία. Τα δολώματα βασίζονται σε συναισθηματική πίεση: «τελική ειδοποίηση», «λογαριασμός σε αναστολή», «αποτελέσματα εξετάσεων διαθέσιμα».
Μόλις ο χρήστης ανοίξει το αρχείο ή κάνει κλικ σε έναν σύνδεσμο, μπορεί να ενεργοποιηθεί κακόβουλο script, να εκτελεστεί ενσωματωμένο JavaScript, ή να γίνει ανακατεύθυνση σε ιστοσελίδα συλλογής στοιχείων.
Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:
- Ενσωματωμένα scripts που εκτελούν λήψη κακόβουλου κώδικα.
- Κρυφούς συνδέσμους προς ψεύτικες σελίδες login ή κακόβουλα ZIP αρχεία.
- Εκμετάλλευση ευπαθειών σε προγράμματα ανάγνωσης PDF (όπως το Adobe Reader).
- Ψεύτικα PDF που είναι στην πραγματικότητα εκτελέσιμα ή script αρχεία (π.χ. invoice.pdf.exe).
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εκστρατεία διανομής του τραπεζικού trojan Grandoreiro, που ξεκίνησε με ένα φαινομενικά αθώο “PDF” - στην πραγματικότητα ένα αρχείο ZIP με ενσωματωμένο VBScript, που παραχωρούσε στους χάκερ πρόσβαση σε τραπεζικά στοιχεία.
Πώς εντοπίζουμε ένα ύποπτο PDF
Η ESET συνιστά στους χρήστες να είναι σε εγρήγορση για ενδείξεις όπως:
- Διπλή επέκταση στο όνομα αρχείου (invoice.pdf.exe).
- Ανακολουθία ανάμεσα σε αποστολέα και οργανισμό.
- Συμπίεση του PDF σε ZIP ή RAR.
- Μηνύματα εκτός συμφραζομένων («Δεν περιμένω τέτοιο αρχείο»).
- Μία μικρή λεπτομέρεια – ένα ορθογραφικό λάθος στο domain ή ένα ασυνήθιστο μέγεθος αρχείου – μπορεί να είναι σημάδι απάτης.
Πώς προστατευόμαστε
Οι ειδικοί προτείνουν απλά, αλλά κρίσιμα βήματα:
- Μην ανοίγετε άμεσα συνημμένα από άγνωστους αποστολείς.
- Επαληθεύστε την προέλευση του αρχείου μέσω ανεξάρτητου καναλιού.
- Ελέγξτε την πραγματική επέκταση και το μέγεθος του αρχείου.
- Σαρώστε το PDF με ενημερωμένο antivirus ή μέσω του VirusTotal.
- Χρησιμοποιήστε Protected View ή sandboxing όταν είναι απολύτως απαραίτητο να ανοίξετε το αρχείο.
Αν, παρ’ όλα αυτά, ανοίξετε ένα ύποπτο PDF, η ESET προτείνει:
- αποσυνδεθείτε από το διαδίκτυο,
- εκτελέσετε πλήρη σάρωση
- αλλάξτε κωδικούς πρόσβασης, ιδιαίτερα για τραπεζικούς ή εταιρικούς λογαριασμούς.
Τα PDF αποτελούν αναπόσπαστο εργαλείο της καθημερινότητας, κάτι που τα καθιστά ιδανικό όχημα για επιθέσεις.
Όπως τονίζει η ESET, οι απειλές αυτές βασίζονται λιγότερο στην τεχνολογία και περισσότερο στην ανθρώπινη απροσεξία.
Η συμβουλή των ειδικών είναι ξεκάθαρη:
"Όταν έχετε αμφιβολίες, διαγράψτε το αρχείο. Καλύτερα να χάσετε ένα email, παρά τα δεδομένα σας"
