Οι εκλογές της 28ης Οκτωβρίου 2017 στην Ισλανδία οδήγησαν σε μεγάλο Συνασπισμό με Πρωθυπουργό την ηγέτιδα του Αριστερο-Πράσινου Κινήματος. Αυτή εξέλιξη είναι προϊόν μιας παρατεταμένης πολιτικής αστάθειας στη χώρα του Βορρά κατά την τελευταία διετία. Η ριζοσπαστική αριστερά της Ισλανδίας έχει μια μακρά παράδοση συμμετοχής σε συμμαχικές κυβερνήσεις με κεντρώα και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Για πρώτη φορά ωστόσο εισέρχεται σε συμμαχία με το συντηρητικό Κόμμα της Ανεξαρτησίας. Η εξέλιξη αυτή συνιστά πρόκληση για τη συνοχή του Αριστερο-Πράσινου Κινήματος αλλά και τη σύνδεσή του με τα κινήματα που αναπτύχθηκαν στην περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Η μετεκλογική αβεβαιότητα στην Ισλανδία αντικατόπτρισε τη γενικότερη πολιτική αναταραχή που επικρατεί στη βορειότερη χώρα της Ευρώπης την τελευταία διετία. Οι πρόωρες εκλογές της 28ης Οκτωβρίου 2017, τις οποίες αναγκάστηκε να προκηρύξει ο τέως Πρωθυπουργός της χώρας Μπγιάρνι Μπενέντικσον, δεν επιβεβαίωσαν τη δυναμική που κατέγραφε στις δημοσκοπήσεις το Αριστερο-Πράσινο Κίνημα, το κόμμα της ισλανδικής ριζοσπαστικής Αριστεράς, το οποίο παρέμεινε στη δεύτερη θέση, πίσω από το συντηρητικό Κόμμα της Ανεξαρτησίας του απερχόμενου Πρωθυπουργού (16,9% και 25,2% αντίστοιχα).
Ο Πρόεδρος της Ισλανδίας Γκούντνι Θορλάσιους Γιοχάνεσον έδωσε στην επικεφαλής του Αριστερο-Πράσινου Κινήματος Κατρίν Γιακοµπσντότιρ διερευνητική εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, με την οποία επιδιώχθηκε μια κυβερνητική συμμαχία με τη Σοσιαλδημοκρατική Συμμαχία, το κόμμα των Πειρατών και το φιλελεύθερο Προοδευτικό Κόμμα. Η απροθυμία του τελευταίου να στηρίξει μια κυβέρνηση με ισχνή πλειοψηφία (32 έδρες στις 63) οδήγησε σε κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για έναν κεντροαριστερό συνασπισμό και οι συζητήσεις για τον νέο κυβερνητικό (μεγάλο) συνασπισμό συμπεριέλαβαν, πέραν του Αριστερο-Πράσινου Κινήματος, το Κόμμα της Ανεξαρτησίας και το Προοδευτικό Κόμμα, με την προϋπόθεση ότι τη θέση της Πρωθυπουργού θα καταλάμβανε η Γιακοµπσντότιρ.
Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Αριστερο-Πράσινου Κινήματος ενέκρινε την έναρξη διαπραγματεύσεων με τους Ανεξάρτητους και τους Προοδευτικούς (9 υπέρ, 2 κατά) για τη συγκρότηση ενός μεγάλου συνασπισμού, ωστόσο η απόφαση αυτή φαίνεται πως δημιουργεί εσωτερικό πρόβλημα στο κόμμα· ήδη η νεολαία του κόμματος εξέφρασε την αντίθεσή της, ενώ υπήρξαν και αρκετές αποχωρήσεις κομματικών μελών. Η ίδια η Γιακοµπσντότιρ δεν είχε αποκλείσει προεκλογικά τη σύμπλευση με το Κόμμα της Ανεξαρτησίας για λόγους «πολιτικής σταθερότητας», διευκρίνισε όμως πως «δεν είναι αυτό που θέλουμε» (συνέντευξη στο «Jacobin» 26.10.2017).
Η ισλανδική Αριστερά έχει μια μακρά ιστορία συμμετοχής σε κυβερνητικούς συνασπισμούς. Η Λαϊκή Συμμαχία, το κόμμα που εξέφραζε την πέραν της Σοσιαλδημοκρατίας Αριστερά από το 1956 έως και το 1998, συμμετείχε σε πέντε συμμαχιακές κυβερνήσεις. Σε όλες τις περιπτώσεις οι εταίροι του κόμματος ήταν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και το Προοδευτικό Κόμμα· η οποιαδήποτε σύγκλιση με το Κόμμα της Ανεξαρτησίας ήταν ανεπιθύμητη. Η μοναδική περίπτωση που ένα κόμμα της πέραν της Σοσιαλδημοκρατίας Αριστεράς συνυπήρξε με τους συντηρητικούς ήταν τη διετία 1944-1946, στις απαρχές δηλαδή της Δημοκρατίας της Ισλανδίας, οπότε και συμμετείχε το Σοσιαλιστικό Κόμμα (απόγονος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισλανδίας) σε μια πλατιά συμμαχική κυβέρνηση. Το 1999 η απόφαση της Λαϊκής Συμμαχίας για συγχώνευσή της με τους σοσιαλδημοκράτες στη Σοσιαλδημοκρατική Συμμαχία ώθησε μεγάλο μέρος των βουλευτών, των στελεχών αλλά και της οργανωμένης βάσης προς τη δημιουργία ενός νέου κόμματος του Αριστερο-Πράσινου Κινήματος, το οποίο κινήθηκε σε μια λογική αριστερής Σοσιαλδημοκρατίας, με σαφή αναφορά σε μεταϋλιστικά κινήματα (οικολογικό, φεμινιστικό) και ξεκάθαρο αντινατοϊκό και ευρωσκεπτικιστικό προσανατολισμό (δύο πολύ κεντρικά θέματα στην ισλανδική δημόσια σφαίρα).
Οι Αριστερο-Πράσινοι έλαβαν για πρώτη φορά διψήφιο ποσοστό (14,35%) στις εκλογές του Μαΐου του 2007. Από τον Οκτώβριο του 2008 και έπειτα, ξεσπούν στην Ισλανδία οι μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις για τη διαχείριση της τραπεζικής κρίσης, οι οποίες οδήγησαν στην κατάρρευση της συγκυβέρνησης του Κόμματος της Ανεξαρτησίας και των σοσιαλδημοκρατών. Από την 1η Φεβρουαρίου του 2009 οι Αριστερο-Πράσινοι συμμετέχουν σε μειοψηφική κυβερνητική συμμαχία μαζί με τη Σοσιαλδημοκρατική Συμμαχία και μετά τις εκλογές του Απριλίου του 2009, που λαμβάνουν το υψηλότερο ιστορικά ποσοστό τους (21,68%), καθίστανται ο βασικός συμμαχικός εταίρος των σοσιαλδημοκρατών στην κυβέρνηση της Γιόχανα Σιγκουρδαντότιρ.
Η παρουσία τους στην κυβέρνηση μέχρι και το 2013 είχε αντιφατικά αποτελέσματα, αφού υποχρεώθηκαν να διαχειριστούν τα απότοκα της τραπεζικής κρίσης, εφαρμόζοντας κυρίως πολιτικές λιτότητας. Η αντιπαράθεση στην ισλανδική κοινωνία γύρω από τους λεγόμενους νόμους Icesave (αποζημίωση των Βρετανών και Ολλανδών πελατών της πτωχευμένης τράπεζας Icesave από το ισλανδικό κράτος) και η απόρριψή τους από τα δημοψηφίσματα του 2010 και του 2011 αποδυνάμωσαν έτι περαιτέρω τον αριστερό κυβερνητικό συνασπισμό. Στις εκλογές του 2013 το Αριστερο-Πράσινο Κίνημα χάνει τη μισή του επιρροή (10,87%), την οποία σιγά σιγά ανακτά μέχρι και τις εκλογές του 2016 (15,91%). Ταυτόχρονα, η εμπλοκή του Πρωθυπουργού και στελεχών της κυβέρνησης Ανεξάρτητων-Προοδευτικών στα Panama Papers, οι νέες αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες τον Απρίλιο του 2016, ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός υπό το Κόμμα της Ανεξαρτησίας από τις αρχές του 2017 και τέλος η απονομιμοποίησή του το καλοκαίρι του 2017, μετά το σκάνδαλο με τον πατέρα του Μπγιάρνι Μπενέντικσον, οδήγησαν στις πρόσφατες εκλογές, με τα γνωστά αδιέξοδα.
Το Αριστερο-Πράσινο Κίνημα έρχεται, πλέον, να σπάσει ένα πολιτικό ταμπού δεκαετιών συνεργαζόμενο με τον μεγάλο πολιτικό του αντίπαλο. Σε μια χώρα στην οποία έχουν διεξαχθεί μέσα σε οχτώ χρόνια τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις, το επίδικο της πολιτικής σταθερότητας πιθανότατα θα αποτελέσει μια συγκολλητική ύλη. Από την άλλη πλευρά, ο κυβερνητισμός του Αριστερο-Πράσινου Κινήματος ενδέχεται να υπονομεύσει την ενότητα του κόμματος και να το απομακρύνει από τα κινήματα διαμαρτυρίας του 2016.
* Το ΕΝΑ είναι ένα ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ερευνητικό κέντρο. Αποτελεί ένα βήμα ελεύθερου διαλόγου και ένα χώρο δημιουργίας και διάδοσης εναλλακτικών ιδεών με τελικό στόχο το μετασχηματισμό τους σε εφαρμόσιμες θεωρίες και πολιτικές τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
