Ο τραπεζικός τομέας στην Ελλάδα έχει απόλυτα ολιγοπωλιακή διάρθρωση και εμφανίζει τον υψηλότερο βαθμό συγκέντρωσης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ουσιαστικά ανταγωνισμός.
Αυτό διευκολύνει την άσκηση μονοπωλιακών πρακτικών και τη διαμόρφωση υψηλών επιτοκιακών περιθωρίων, που αυξάνουν τα τραπεζικά κέρδη. Τα συνολικά κέρδη των ελληνικών συστημικών τραπεζών ανήλθαν σε 7,53 δισ. την τελευταία διετία - και φέτος παρουσιάζουν περαιτέρω μεγάλη αύξηση.
Οι συνθήκες στην αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών δεν πρόκειται να αλλάξουν με τη δημιουργία του πέμπτου τραπεζικού πυλώνα, που θα προκύψει από τη συγχώνευση Attica-Bank- Παγκρήτιας Τράπεζας.
Στα σημεία αυτά εστιάζει ειδική μελέτη-ανάλυση που έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος PULSE, μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη διεθνή δημοσιογραφική συνεργασία. Η ανάλυση βασίζεται σε επίσημα στοιχεία του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).
Οπως επισημαίνεται, ακόμη και μετά τη δημιουργία της νέας τράπεζας, η Ελλάδα θα παραμείνει μακράν πρωταθλήτρια στον βαθμό συγκέντρωσης του τραπεζικού τομέα, που επιτρέπει μονοπωλιακές πρακτικές όπως τα μεγάλα επιτοκιακά περιθώρια, με όλες τις αρνητικές συνέπειες.
Σύμφωνα με ανάλυση του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ, Απρίλιος 2024) «οι ελληνικές συστημικές τράπεζες επέτυχαν μεγάλη αύξηση των εσόδων τους από τόκους, καθώς και ανάλογη διεύρυνση των επιτοκιακών περιθωρίων (διαφορά επιτοκίων χορηγήσεων -καταθέσεων):
- - Εκμεταλλευόμενες την υψηλή συγκέντρωση και τον χαμηλό ανταγωνισμό στην ελληνική αγορά
- - Επωφελούμενες από τις αυξήσεις των επιτοκίων αναφοράς της ΕΚΤ
Αυτή η συσσώρευση κερδών που βασίζεται στο υψηλό επιτοκιακό περιθώριο και για τους πολίτες μεταφράζεται σε αυξημένο κόστος δανεισμού - αποτελεί ξεκάθαρη διάσταση του πληθωρισμού κερδών ή «πληθωρισμού της απληστίας. τονίζεται στην ανάλυση.
Το φαινόμενο της υπερσυγκέντρωσης του τραπεζικού τομέα δεν είναι μόνο ελληνικό. Ομως το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είχε ήδη από το 2014 τον υψηλότερο βαθμό συγκέντρωσης μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, μετά το κύμα εξαγορών εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και την αποχώρηση ξένων παικτών που σημειώθηκε μετά την κρίση του 2008.
Από το σύνολο των 107 συστημικά σημαντικών τραπεζών στην Ευρώπη, μόνο 4 δραστηριοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα. Οσον αφορά τον αριθμό των συστημικών πιστωτικών ιδρυμάτων, η Ελλάδα υπολείπεται των μεγάλων χωρών της ζώνης του ευρώ (Γερμανία 22, Ιταλία 12, Γαλλία 11, Ισπανία 10, Ολλανδία, Αυστρία, Ιρλανδία 6 και Βέλγιο 5).
Με βάση τα στοιχεία της ΕΚΤ, η Ελλάδα και η Κύπρος είναι οι χώρες με το μεγαλύτερο βαθμό υπερσυγκέντρωσης του τραπεζικού τομέα:
- Οι συστημικές τράπεζες κατέχουν πάνω από 90% του συνολικού ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος! όπως επιβεβαιώνεται από τους συνήθεις δείκτες Concentration Ratio και Herfindahl-Hirschman Index ή τους πιο εξειδικευμένους δείκτες Boone και Lerner. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού SSM,
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε η Ελληνική Ενωση Τραπεζών, οι τέσσερις συστημικοί όμιλοι στην Ελλάδα έχουν καλύτερους δείκτες κόστους προς έσοδα σε σχέση με τον μέσο όρο στην Ευρωζώνη, υψηλότερη απόδοση ιδίων κεφαλαίων και ενεργητικού και υψηλότερους δείκτες ρευστότητας.
Από την άλλη πλευρά, υστερούν έναντι του μέσου όρου των 107 σημαντικότερων τραπεζών στην Ευρώπη όσον αφορά τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας.
