Μέσα από ελέγχους και προαπαιτούμενα περνά ο δρόμος προς τα 32 δισ. ευρώ που έχει εξασφαλίσει η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Στη χθεσινή συνεδρίαση των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών (σε διευρυμένη σύνθεση, Ecofin) οριστικοποιήθηκε η απόφαση να επανέλθει από το 2022 ο μηχανισμός οικονομικής επιτήρησης των κρατών μέσα από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και, με τη σειρά του, αυτός ο μηχανισμός να συνδεθεί με τις εγκρίσεις εκταμιεύσεων κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Όπως τόνισε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόφσκις, συνοψίζοντας τα συμπεράσματα του Ecofin, άνοιξε ήδη η μεγάλη συζήτηση για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες. Μέχρι να υπάρξει συμφωνία για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας θα επανέλθει η τακτική δημοσιονομική και μακροοικονομική εποπτεία από την Κομισιόν με τη χρήση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου ως βασικού εργαλείου για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής.
Η Κομισιόν, όπως ανέφερε ο Ντομπρόφσκις, καλωσορίζει την απόφαση των υπουργών για την επαναφορά του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και θα παρουσιάσει Φθινοπωρινό Πακέτο μέσα στον Νοέμβριο για τα επόμενα βήματα, ξεκαθαρίζοντας και με ποιο τρόπο το Εξάμηνο θα εφαρμόζεται σε συνάρτηση με το Ταμείο Ανάκαμψης. Ήδη, όπως είπε, έχουν εγκριθεί 22 εθνικά σχέδια για το Ταμείο Ανάκαμψης με προκαταβολές 52,3 δισ. ευρώ να έχουν αποδεσμευθεί για 17 κράτη μέλη (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα).
Όμως, όπως τόνισε ο Ντομπρόφσκις, ενώ οι προκαταβολές εγκρίθηκαν χωρίς ελέγχους. Ομως οι επόμενες αιτήσεις που θα γίνουν για πληρωμές από τα κράτη μέλη, εκτός των προκαταβολών, θα συνδεθούν με προαπαιτούμενα με βάση τους στόχους και τα ορόσημα που έχουν τεθεί σε κάθε εθνικό σχέδιο. Προηγουμένως, θα πρέπει να καταλήξει η Κομισιόν και σε λειτουργικές συμφωνίες με κάθε κράτος μέλος, οι οποίες θα προσδιορίζουν τα στοιχεία που θα πρέπει να παρουσιάζει κάθε χώρα για να δικαιολογεί τα αιτήματα πληρωμών από το Ταμείο Ανάκαμψης, στη βάση της εκπλήρωσης των προαπαιτούμενων.
Αυτή η διαδικασία θα είναι αργή και δύσκολη, γι' αυτό και, όπως τόνισε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, τα περισσότερα αιτήματα για τις πρώτες πληρωμές αναμένεται να υποβληθούν από τα κράτη το 2022. Σημειώνεται ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε μέχρι πρόσφατα την αισιόδοξη προσδοκία ότι θα μπορούσε να φθάσει εντός του 2021 στην πρώτη πληρωμή από το Ταμείο Ανάκαμψης, μετά την προκαταβολή που ήδη έχει εγκριθεί.
Ποια είναι, όμως, τα προαπαιτούμενα που πρέπει να εκπληρώσει η Ελλάδα για να έχει ομαλή χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης; Το θέμα είναι να αποφύγουμε τον κίνδυνο εμπλοκών που θα θυμίζουν άλλες εποχές, όταν παρακρατούνταν οι δόσεις δανείων από τα μνημόνια λόγω αστοχιών και καθυστερήσεων στην εφαρμογή των προαπαιτούμενων.
Πέραν της προώθησης των έργων που περιλαμβάνει το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης, θα πρέπει να εφαρμόζονται κατά γράμμα όλες οι συμφωνημένες με τους Θεσμούς μεταρρυθμίσεις. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, στην περίπτωση της Ελλάδας, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, στο πλαίσιο του οποίου γίνονται οι τριμηνιαίοι έλεγχοι από τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς και εξετάζεται αν η Ελλάδα υλοποιεί το πρόγραμμα, για το οποίο δεσμεύθηκε το 2018, όταν τελείωσε η εποχή των μνημονίων, με τις τροποποιήσεις και προσθήκες που συμφωνούνται κάθε φορά.
Για παράδειγμα, στο κείμενο των συστάσεων προς την Ελλάδα, που περιλαμβάνεται στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, πριν απενεργοποιηθεί προσωρινά ο θεσμός λόγω της πανδημίας, τονίζεται, μεταξύ άλλων, ότι:
- Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας το 2018, η Ελλάδα υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013.Με την ενεργοποίηση της ενισχυμένης εποπτείας για την Ελλάδα αναγνωρίζεται το γεγονός ότι, μεσοπρόθεσμα, η Ελλάδα χρειάζεται να συνεχίσει να θεσπίζει μέτρα για την αντιμετώπιση των πιθανών πηγών μακροοικονομικών ανισορροπιών, εφαρμόζοντας παράλληλα διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τη στήριξη ισχυρής και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
- Η Ελλάδα δεσμεύτηκε στην Ευρωομάδα της 22ας Ιουνίου 2018 να συνεχίσει όλες τις καίριες μεταρρυθμίσεις που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος μέχρι την πλήρη ολοκλήρωσή τους. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε επίσης να εφαρμόσει ειδικά μέτρα που συνδέονται με τις δημοσιονομικές και τις δημοσιονομικές-διαρθρωτικές πολιτικές, την κοινωνική πρόνοια, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις αγορές εργασίας και προϊόντων, τις ιδιωτικοποιήσεις, τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος, τη δημόσια διοίκηση και την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ουσιαστικά, δηλαδή, στο εξής οι ενδεχόμενες καθυστερήσεις των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων θα έχουν πολύ υψηλότερο κόστος για την Ελλάδα, αφού θα δύνανται να οδηγούν σε μπλοκάρισμα των χρηματοδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Για να εγκριθεί η πρώτη δόση από το Ταμείο Ανάκαμψης, υπάρχει μια λίστα με πλήθος προαπαιτούμενων, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την πλήρη εφαρμογή του νέου νόμου για τα εργασιακά, την αναδιοργάνωση του ΟΑΕΔ, την ενεργοποίηση του νόμου για εξορθολογισμό των νοσοκομειακών δαπανών, την κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, τη διαμόρφωση σχεδίου μεταρρύθμισης των σιδηροδρόμων κ.α.
