Χαμένοι στις μεγαλουπόλεις

Η ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων υπήρξε μία από τις πλέον εντυπωσιακές εξελίξεις του τελευταίου αιώνα. Στις αρχές του 20ου αιώνα, μόλις 20% του πληθυσμού της Γης ζούσε σε πόλεις. Το ποσοστό αυτό ξεπέρασε στις ημέρες μας το 50%.

Την ίδια στιγμή, το μέγεθος των μεγαλύτερων πόλεων αυξάνεται διαρκώς, με νέο όρο να επικρατεί για να τις περιγράψει: megacity, που αφορά τα αστικά κέντρα με περισσότερους από 10 εκατομμύρια κατοίκους. Λίγες από αυτές βρίσκονται σε πλούσια κράτη, όπως το Τόκιο (30 εκατ.) η Νέα Υόρκη, το Λος Αντζελες και το Λονδίνο.

Οι περισσότερες μεγαλουπόλεις, όμως, βρίσκονται στις αναπτυσσόμενες χώρες και ειδικότερα στην Ασία, όπου ξεπερνούν κάποιες φορές τα 20 εκατομμύρια κατοίκους. Οι αποτρόπαιες συνθήκες ζωής στις φτωχοσυνοικίες των μεγαλουπόλεων αυτών δεν αποθαρρύνουν τους κατοίκους της υπαίθρου να συρρέουν σε αυτές αναζητώντας εργασία.

Η καταστροφική αυτή τάση αστυφιλίας οφείλεται στις συνθήκες λιμού που συχνά επικρατούν στις αγροτικές περιοχές, στην αγορά τεράστιων εκτάσεων γης από ξένους επενδυτές, αλλά και λόγω της επεκτεινόμενης ερημοποίησης. Το φαινόμενο των μεγαλουπόλεων δεν είναι, όμως, σύγχρονο. Ανάλογα προβλήματα βιοτικού επιπέδου και ραγδαίας αστυφιλίας αντιμετώπισαν και αρχαίοι πολιτισμοί, όπως οι Βαβυλώνιοι και οι Ρωμαίοι.

Η δημιουργία πόλεων τεράτων είναι μία πραγματικότητα, την οποία κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει. Και ενώ όλοι οι διεθνείς οργανισμοί κρούουν το κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις που θα έχει η περαιτέρω διόγκωση του πληθυσμού των πόλεων στην εγκληματικότητα, στην κοινωνική συνοχή και στην οικονομική ανάπτυξη οι πολιτικές για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο είναι αποσπασματικές και τις περισσότερες φορές μένουν στις αίθουσες των συνεδρίων.

Έτσι όλα δείχνουν ότι στα μέσα της χιλιετίας θα ζουν τόσοι άνθρωποι στις πόλεις, όσοι σήμερα σε ολόκληρον τον πλανήτη. Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν στις πόλεις, έχει τετραπλασιαστεί σήμερα σε σχέση με πριν από 50 χρόνια. Οι πόλεις διαρκώς μεγαλώνουν, κυρίως στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Στις περιοχές αυτές, υπάρχουν και οι περισσότερες πόλεις μαμούθ, όπου ζουν 10, 20 ακόμα και 30 εκατομμύρια άνθρωποι.

Ο αριθμός τέτοιων πόλεων μέχρι το 2025 αναμένεται να αυξηθεί στις 29, σύμφωνα με υπολογισμούς του ΟΗΕ. Στην κορυφή θα συνεχίσουν να βρίσκονται το Τόκιο, το Μουμπάι, η πόλη του Μεξικού, το Σάο Πάολο και η Νέα Υόρκη. Θα ακολουθήσουν η Τζακάρτα στην Ινδονησία, το Λάγος στη Νιγηρία και το Ντακάρ στο Μπαγκλαντές. Στις περισσότερες από αυτές τις πόλεις, οι αντιθέσεις είναι τεράστιες. Από τη μια πλευρά πλούτος συγκεντρωμένος στα χέρια των λίγων και από την άλλη πλευρά φτώχεια και εξαθλίωση.

Στις παλιές βιομηχανοποιημένες πόλεις, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε ιδιαίτερα, καθώς ο πληθυσμός περισσότερο συρρικνώνεται παρά αυξάνεται. Στις αναπτυσσόμενες χώρες όμως και στις αναδυόμενες οικονομίες, η κατάσταση βέβαια είναι τελείως διαφορετική.

Μέσα στα επόμενα 20 χρόνια θα πρέπει να υποδεχθούν 1,5 δις νέους κατοίκους. Και αυτοί θα πρέπει να βρουν δουλειά, οι πόλεις θα πρέπει να έχουν υποδομές. Αυτή είναι φυσικά μια τεράστια πρόκληση και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι θα γίνει. Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς και τα προβλήματα που θα προκύψουν από την κλιματική αλλαγή, τότε θα βρεθεί απέναντι σε ένα εκρηκτικό μίγμα.