Τη δυνατότητα έκδοσης εκκαθαριστικών σημειωμάτων, ακόμα και πριν την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων έχει πλέον η ΑΑΔΕ, όπως προβλέπουν διατάξεις του τελευταίου φορολογικού νόμου που έχει τεθεί σε ισχύ.
Σύμφωνα με τις τελικές διατάξεις η Εφορία είναι αρμόδια να εκδίδει, ανάλογα με τον βαθμό συνέπειας του υπόχρεου, τις ακόλουθες πράξεις προσδιορισμού φόρου, ώστε να διασφαλίσει τα έσοδα του δημοσίου, Πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου, Πράξη εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου, Πράξη ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου και Πράξη διορθωτικού προσδιορισμού φόρου.
Αναλυτικότερα η πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου, είναι η πράξη με την οποία καθορίζεται το ποσό της φορολογικής οφειλής ή απαίτησης του φορολογούμενου και αφορά στις εμπρόθεσμες υποβολές των σχετικών δηλώσεων και τον άμεσο προσδιορισμό φόρου που προκύπτει χωρίς περαιτέρω ενέργεια, ταυτόχρονα με την υποβολή της φορολογικής δήλωσης.
Αυτή είναι η «κανονική οδός» και ο φορολογούμενος δύναται να τροποποιεί τη φορολογική δήλωσή του και να καταβάλλει την επιπλέον διαφορά φόρου ή να αιτηθεί την επιστροφή του υπερβάλλοντος φόρου.
Σημειώνεται πως ο φόρος προκύπτει με βάση τα στοιχεία που αναγράφει στη δήλωσή του ο φορολογούμενος, αλλά η εφορία έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει τον φόρο ολικά ή μερικά με βάση στοιχεία διαφορετικά από αυτά που περιέχονται σε φορολογική δήλωση του φορολογούμενου.
Πράξη εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου
Στην περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν υποβάλλει εμπροθέσμως φορολογική δήλωση, ο προσδιορισμός του φόρου δύναται να γίνεται με έκδοση πράξης εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου με βάση κάθε στοιχείο που έχει στη διάθεσή της η Εφορία και αφορά ιδίως στο επίπεδο διαβίωσης του φορολογούμενου, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητάς του ή ομοειδείς επιχειρηματικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες.
Εάν, μετά την έκδοση της πράξης αυτής, ο φορολογούμενος υποβάλει φορολογική δήλωση, η πράξη αυτή ακυρώνεται.
Εφόσον προβλέπεται στην οικεία φορολογική νομοθεσία, ο προσδιορισμός του φόρου γίνεται και με φορολογική δήλωση που έχει προσυμπληρωθεί αυτοματοποιημένα με βάση όλα τα στοιχεία που διαθέτει η Φορολογική Διοίκηση και έχει κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο.
Ενδιάμεσος προσδιορισμός φόρος
Όμως, σε εξαιρετικές περιστάσεις, ο προσδιορισμός του φόρου μπορεί να γίνει από τη Φορολογική Διοίκηση με βάση όλα τα στοιχεία που διαθέτει και πριν από την προθεσμία υποβολής της φορολογικής δήλωσης (ενδιάμεσος προσδιορισμός φόρου). Εξαιρετικές περιστάσεις συντρέχουν όταν:
- Η δραστηριότητα του φορολογούμενου είναι εποχική,
- Ασκείται από επιχείρηση που έχει συσταθεί την τελευταία τριετία και υπάρχουν ενδείξεις φοροδιαφυγής όπως ενδεικτικά η μη υποβολή δηλώσεων, ή
- Υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι ο φορολογούμενος σκοπεύει να εγκαταλείψει τη χώρα.
Στις περιπτώσεις αυτές, η πράξη προσδιορισμού φόρου συνοδεύεται και από εντολή ελέγχου, με βάση την οποία εκδίδεται διορθωτικός προσδιορισμός φόρου εντός ενός (1) έτους από την έκδοση της πράξης ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου.
Ο φορολογούμενος δύναται να προσφύγει κατά πράξης ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου απευθείας ενώπιον του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου, χωρίς να απαιτείται η άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών.
Επίσης, ο φορολογούμενος είτε καταβάλλει εφάπαξ τη φορολογική οφειλή που ορίζεται από τον ενδιάμεσο προσδιορισμό φόρου, είτε εξασφαλίζει την καταβολή αυτής, παρέχοντας εγγύηση ή αποδεχόμενος την εγγραφή βάρους επί της περιουσίας του υπέρ της Φορολογικής Διοίκησης για το συνολικό ποσό της φορολογικής οφειλής.
Η εγγύηση και η εγγραφή βάρους διατηρούνται μέχρι την πλήρη εξόφληση της φορολογικής οφειλής.
Διορθωτικός προσδιορισμός φόρου
Ακόμη, η Εφορία μπορεί να προβεί, μετά από έλεγχο, σε έκδοση πράξης διόρθωσης οποιουδήποτε προηγούμενου άμεσου, διοικητικού, εκτιμώμενου ή ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου, εφόσον από τον έλεγχο διαπιστωθεί αιτιολογημένα ότι ο προηγούμενος προσδιορισμός φόρου ήταν ανακριβής ή εσφαλμένος (διορθωτικός προσδιορισμός φόρου).
Ο διορθωτικός προσδιορισμός φόρου που εκδίδεται κατόπιν πλήρους φορολογικού ελέγχου υπόκειται σε μεταγενέστερη διόρθωση, μόνο εάν προκύψουν νέα στοιχεία.
Ο φορολογούμενος δύναται να ζητά την έκδοση πράξης διόρθωσης διοικητικού προσδιορισμού φόρου, σε περίπτωση υποβολής δήλωσης σχετικά με την οποία έχει εκδοθεί πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου.
Η ΑΑΔΕ εκδίδει πράξη διορθωτικού προσδιορισμού φόρου μόνο εφόσον κάνει αποδεκτή τη δήλωση, αλλά δύναται να προβεί σε έκδοση πράξης διορθωτικού προσδιορισμού φόρου, ακόμη και αν δεν υποβλήθηκε δήλωση από τον φορολογούμενο και δεν έχει εκδοθεί πράξη εκτιμώμενου προσδιορισμού φόρου.
