Μια πρώτη απόφαση επί της αρχής για την επέκταση του κοινοτικού προϋπολογισμού και την έκδοση χρέους από την Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται σήμερα από την τηλεδιάσκεψη των ηγετών, ενώ οι αγορές προσβλέπουν σε μια ακόμη μεγαλύτερη παρέμβαση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να αποφευχθεί ένας άμεσος αποκλεισμός των ασθενέστερων οικονομιών του Νότου από τις αγορές.
Η σημερινή τηλεδιάσκεψη των ηγετών αναμένεται να οδηγήσει στο πρώτο βήμα για την κοινή απάντηση των ευρωπαϊκών κρατών στην κρίση που έχει δημιουργήσει η πανδημία, η οποία απειλεί να φέρει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, ακόμη και συρρίκνωση κατά 10% της ευρωπαϊκής οικονομίας φέτος.
Στις παρασκηνιακές διεργασίες των προηγούμενων ημερών έγινε σαφές ότι η πρόταση για ειδικά ευρωομόλογα, που είχαν διατυπώσει οι χώρες του Νότου, έχει οριστικά εγκαταλειφθεί, λόγω της άρνησης του «μπλοκ της λιτότητας» με επικεφαλής την Γερμανία. Ταυτόχρονα, όμως, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές των Βρυξελλών στο Reuters, φαίνεται ότι κερδίζει συναίνεση η πρόταση για επέκταση του κοινοτικού, 7ετούς προϋπολογισμού, στον οποίο θα ενταχθεί και το Ταμείο Ανάκαμψης που προτείνει η Γαλλία, ενώ θα εκδοθεί και κοινό χρέος από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι ηγέτες αναμένεται σήμερα να δώσουν στην πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την εντολή να ολοκληρώσει άμεσα μια πρόταση σε αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή με εργαλείο τον κοινοτικό προϋπολογισμό, και να την παρουσιάσει σύντομα στους ηγέτες, με τις πληροφορίες από τις Βρυξέλλες να αναφέρουν ότι στόχος είναι να έχουν οριστικοποιηθεί οι αποφάσεις μέσα στον Ιούνιο, αν και η εφαρμογή τους θα πάρει αρκετούς μήνες ακόμη.
Ένα προσχέδιο των προτάσεων της Κομισιόν, που αποκαλύφθηκε χθες από το Bloomberg, κάνει λόγο για αύξηση των πόρων του κοινοτικού προϋπολογισμού σχεδόν στο διπλάσιο, από 1,1 σε 2 τρισ. ευρώ. Παράλληλα, με εγγύηση τους πόρους του προϋπολογισμού, θα εκδοθεί νέο ευρωπαϊκό χρέος 320 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά κεφάλαια θα κατανεμηθούν στα κράτη μέλη ως δάνεια.
Το αρχικό αυτό σχέδιο προβλέπει ότι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης θα φθάσουν τα 300 δισ. ευρώ, ενώ θα δημιουργηθεί ένα άλλο ταμείο για χρηματοδότηση επενδύσεων με μεταφορά κονδυλίων από προγράμματα σύγκλισης. Ποσό 50 δισ. ευρώ από τα κονδύλια της συνοχής θα πληρωθεί προκαταβολικά στα κράτη το 2021 και 2021, ενώ άλλα 200 δισ. ευρώ θα δοθούν για προγράμματα προστασίας της κοινής αγοράς.
Το «δηλητηριώδες» πολιτικό ερώτημα που δεν πρόκειται να απαντήσουν οι ηγέτες σήμερα είναι σε ποιο βαθμό οι νέες αυτές χρηματοδοτήσεις θα αποτελέσουν επιδοτήσεις από τις Βρυξέλλες που δεν «φουσκώνουν» το χρέος των κρατών και σε ποιο βαθμό θα δοθούν ως δάνεια με ευνοϊκούς όρους, τα οποία πάντως θα εγγραφούν στο δημόσιο χρέος των κρατών και θα απειλήσουν τις χώρες με σοβαρά προβλήματα, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, με μια επικίνδυνη επάνοδο σε συνθήκες κρίσης χρέους, μέσω της διόγκωσης του κόστους δανεισμού τους από την αγορά ομολόγων.
«Μαξιλάρι» από την ΕΚΤ
Όσοι οι ηγέτες και οι υπουργοί Οικονομικών θα διαπραγματεύονται, εξάλλου, υπάρχει ο κίνδυνος να αυξηθούν επικίνδυνα τα κόστη δανεισμού των χωρών του Νότου, κάτι που ήδη συμβαίνει, παρότι η ΕΚΤ έχει ενεργοποιήσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της περιόδου της πανδημίας, ύψους 750 δισ. ευρώ και αγοράζει συνεχώς χρέος των χωρών του Νότου.
Στο μεσοδιάστημα μέχρι να ληφθούν οι πολιτικές αποφάσεις από τα κράτη, οι αγορές εκτιμούν, όπως σημειώνει το Bloomberg, ότι η ΕΚΤ θα απλώσει το δικό της δίχτυ ασφαλείας στα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πιο δύσκολη θέση. Αυτό γίνεται με την απόφαση που έλαβε η ΕΚΤ για αποδοχή τίτλων ακόμη και με διαβάθμιση junk (σκουπίδια), ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να αποκλεισθούν από το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και το χρηματοδοτικό μηχανισμό της ΕΚΤ τα ομόλογα του Νότου, σε περίπτωση υποβαθμίσεων από τους οίκους αξιολόγησης.
Παράλληλα, όμως, όπως εκτιμά η ABN Amro, η ΕΚΤ πιθανότατα θα χρειασθεί να αυξήσει σημαντικά το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων των 750 δισ. ευρώ, προσθέτοντας ίσως και 500 δισ. ευρώ στη «δύναμη πυρός» αυτού του προγράμματος. Αυτός, όπως σημειώνει το Bloomberg, είναι και ένας έμμεσος τρόπος αμοιβαιοποίησης του χρέους στην Ευρώπη, τον οποίο μπορούν να αποδεχθούν οι χώρες του Βορρά…
