Οι βουδιστές ψυχολόγοι Ρόμπερτ Θέρμαν και Σάρον Σάλτσμπεργκ έχουν εντοπίσει «Τέσσερις Εχθρούς» που αποτελούν εμπόδια σε μια ευτυχισμένη, ολοκληρωμένη ζωή. Ο ένας είναι ορατός. Οι άλλοι τρεις όχι άμεσα. Η απάντηση σε όλους είναι επί της ουσίας η ίδια και ίσως δεν είναι τόσο περίπλοκη, όσο μπορεί να νομίζουμε.
Ποιοι είναι αυτοί οι εχθροί και πώς μπορούμε να τους "κερδίσουμε"; Αυτό αναλύουν οι δύο βουδιστές ψυχολόγοι στο βιβλίο τους "Love Your Enemies" και σε σχετικά βίντεο που μπορείτε να βρείτε στο YouTube (σε ένα εκ των οποίων συνομιλούν με την Ούμα Θέρμαν!).
Ας δούμε περιληπτικά την ουσία αυτής της θεώρησης της ζωής:
Εχθρός 1: Ο Εξωτερικός Εχθρός
Ο Εξωτερικός Εχθρός είναι οι «άνθρωποι, οι θεσμοί και οι καταστάσεις που μας βλάπτουν». Μπορεί να είναι ένας σύντροφος που σας φέρθηκε άσχημα, ένας προϊστάμενος που σας έκανε επίπληξη ή η καταιγίδα που σας μούσκεψε ως το κόκαλο μία πολύ κρύα μέρα. Είναι οι κακοί των κόμικς, των μυθιστορημάτων και των ταινιών. Ο Εξωτερικός Εχθρός δεν είναι μόνο άνθρωποι, αλλά οτιδήποτε εξωτερικό στον κόσμο που βλέπουμε, φοβόμαστε και απεχθανόμαστε. Μπορεί να είναι η ανισότητα, η βία, η πείνα, η τρομοκρατία, η μοναξιά – αφηρημένες έννοιες και καταστάσεις χωρίς πρόσωπο, δύσκολο να προσδιοριστούν.
Ένα από τα πιο κοινά παραδείγματα του Εξωτερικού Εχθρού είναι ο νταής. Όχι μόνο ο συμμαθητής που σας τρομοκρατούσε, αλλά οποιοσδήποτε σας υποτίμησε, σας αφαίρεσε δύναμη ή σας ταπείνωσε. Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που μπορούν να μας εκφοβίσουν, αλλά και τα συστήματα και οι θεσμοί. Όπως γράφουν οι Θέρμαν και Σάλτσμπεργκ:
(Και) οι κοινωνικές δομές προάγουν τον εκφοβισμό μέσω στερεοτύπων, ιεραρχιών ή, πιο ύπουλα, μέσω διάφορων μορφών ελέγχου της σκέψης
Όταν αντιμετωπίζουμε τον Εξωτερικό Εχθρό, η συμβουλή είναι παλιά: Αγαπήστε τον. Αντιμετωπίστε το μίσος με αγάπη και την έχθρα με καλοσύνη.
Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε τι σημαίνει πραγματικά η αγάπη σε αυτό το πλαίσιο. Αγάπη σημαίνει «να κάνουμε τον άλλο ευτυχισμένο». Ο λόγος που κάποιος σας φέρεται άσχημα είναι ότι πιθανότατα σας βλέπει ως εμπόδιο στην ευτυχία του. Όταν αγαπάμε κάποιον, συνεργαζόμαστε μαζί του για να βρει την ευτυχία του – και έτσι εξαλείφουμε την αιτία της έχθρας.
Εχθρός 2: Ο Εσωτερικός Εχθρός
Ο Εσωτερικός Εχθρός είναι ο φόβος, η αμφιβολία και η αυτοϋποτίμηση. Είναι οι φωνές μέσα μας που μας λένε ότι δεν είμαστε αρκετοί, ότι θα αποτύχουμε ή ότι δεν αξίζουμε την ευτυχία. Αυτός ο εχθρός μπορεί να είναι πιο επικίνδυνος από τον Εξωτερικό, γιατί μας αποδυναμώνει από μέσα.
Η λύση; Αυτοσυμπόνια και αυτοαγάπη. Όπως αγαπάμε τους φίλους μας στις δύσκολες στιγμές, έτσι πρέπει να αγαπάμε και τον εαυτό μας. Η αναγνώριση και η αποδοχή των αδυναμιών μας είναι το πρώτο βήμα για να ξεπεράσουμε τον Εσωτερικό Εχθρό.
Εχθρός 3: Ο Κρυφός Εχθρός
Ο Κρυφός Εχθρός είναι η προσκόλληση και η εξάρτηση. Είναι η τάση μας να προσκολλώμαστε συναισθηματικά σε ανθρώπους, πράγματα ή καταστάσεις, πιστεύοντας ότι χωρίς αυτά δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Αυτός ο εχθρός μας κάνει να αγκιστρωνόμαστε σε καταστάσεις που ίσως να μην μας ωφελούν.
Η απάντηση; Η καλλιέργεια της μη προσκόλλησης. Αυτό δεν σημαίνει να απορρίψουμε τους ανθρώπους ή τις χαρές της ζωής, αλλά να μάθουμε να μην βασίζουμε την ευτυχία μας αποκλειστικά σε εξωτερικούς παράγοντες.
Εχθρός 4: Ο Υπερ-Κρυφός Εχθρός
Αυτός ο εχθρός είναι ο εγωισμός. Είναι η υπερβολική αυτοαπορρόφηση, η αίσθηση ότι είμαστε το κέντρο του κόσμου. Όταν βλέπουμε τη ζωή μόνο μέσα από τη δική μας οπτική, χάνουμε την αλληλεγγύη, την ενσυναίσθηση και την κατανόηση των άλλων.
Η λύση σε αυτόν τον εχθρό είναι η εξάσκηση της ευγνωμοσύνης και της προσφοράς. Όταν εστιάζουμε πέρα από τον εαυτό μας και συναισθανόμαστς τους άλλους, ανακαλύπτουμε μια βαθύτερη, πιο ουσιαστική μορφή ευτυχίας.
