Τα βιοϋβριδικά ρομπότ είναι ένα μείγμα βιολογικών και τεχνητών στοιχείων, που δημιουργούν δομές που μπορεί να μοιάζουν με άκρα, όργανα ή ακόμη και ολόκληρους οργανισμούς. Από φιλοσοφική άποψη, τα βιοϋβριδικά ρομπότ δίνουν την εντύπωση ότι οι άνθρωποι και άλλα ζωντανά όντα είναι, ουσιαστικά, μηχανές, αλλά φτιαγμένες από οργανικά υλικά αντί για συνθετικά. Οι γνώσεις από τη βιοϋβριδική ρομποτική θα μπορούσαν τελικά να επιτρέψουν την κατασκευή πολύπλοκων, ζωντανών όντων από το μηδέν. Είναι η ανθρωπότητα έτοιμη για αυτό;
Το 2014, μια ομάδα επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις ανέπτυξε ένα μικροσκοπικό ρομπότ που κολυμπά. Αν και αυτό το επίτευγμα μπορεί να μην είχε τραβήξει την ευρύτερη προσοχή από μόνο του, αυτό που το έκανε μοναδικό ήταν η κατασκευή του με καρδιακά μυϊκά κύτταρα από αρουραίους. Αυτή ήταν μία από τις πρώτες περιπτώσεις "βιοϋβριδικού ρομπότ".
Για πολύ καιρό, επηρεασμένοι από δεκαετίες επιστημονικής φαντασίας, οι άνθρωποι έβλεπαν τα ρομπότ ως μη βιολογικές μηχανές. Τα φαντάζονταν με μεταλλικούς σκελετούς, μπαταριοκίνητες καρδιές και μηχανικούς μύες από μοτέρ και γρανάζια. Ακόμη και αν καλύπτονται με ρεαλιστικό συνθετικό δέρμα, υποτίθεται ότι από κάτω είναι εντελώς ανόργανα.
Ωστόσο, οι επιστημονικές ανακαλύψεις δείχνουν ότι τα βιολογικά όντα δεν δημιουργούνται μόνο με φυσικό τρόπο - μπορούν και να κατασκευαστούν. Δύο χρόνια μετά την εμφάνιση των βιοϋβριδικών κολυμβητών, οι ερευνητές του Χάρβαρντ ανέπτυξαν την ιδέα για να δημιουργήσουν το πρώτο βιοϋβριδικό "ζώο" - ένα σαλάχι μήκους 16 χιλιοστών. Αυτό το πλάσμα, κατασκευασμένο με σώμα από ελαστομερές, σκελετό από χρυσό και μυϊκά κύτταρα από αρουραίους, μπορούσε να γλιστράει στο νερό, ελεγχόμενο και τροφοδοτούμενο από το φως.
Οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν οδηγήσει στη δημιουργία ενός μικρού βιοϋβριδικού ρομπότ που μπορεί να μιμείται την ανθρώπινη κίνηση στο περπάτημα, καθώς και ενός ρομποτικού χεριού που μπορεί να αντιλαμβάνεται το περιβάλλον του μέσω βιολογικών νευρωνικών δικτύων.
Καθώς οδεύουμε προς ένα μέλλον όπου τα βιολογικά και μηχανικά στοιχεία ενσωματώνονται απρόσκοπτα, τα ηθικά ζητήματα γίνονται πιο πιεστικά.
Ο Δρ. Ραφαέλ Μέστρε από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, ειδικός στις αναδυόμενες τεχνολογίες, έχει συνεργαστεί με διεθνείς συναδέλφους του, για να εξετάσει τις ηθικές προκλήσεις που θέτουν τα βιοϋβριδικά ρομπότ.
Μηχανή ή ζωντανό ον;
Τα βιοϋβριδικά ρομπότ είναι συστήματα που συνδυάζουν βιολογικά και συνθετικά υλικά. Μπορούν να χρησιμοποιούν μυϊκά κύτταρα για κίνηση, νευρώνες για έλεγχο δράσεων και αισθητήρια κύτταρα για την ανίχνευση αφής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κατασκευάζονται γύρω από ζωντανούς οργανισμούς. Αξιοποιώντας τα εξελικτικά πλεονεκτήματα των ζωντανών συστημάτων, τα βιοϋβριδικά ρομπότ αποκτούν χαρακτηριστικά όπως αυτο-επισκευή, μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα και βελτιωμένη ανίχνευση αισθήσεων.
Αλλά είμαστε έτοιμοι να πλοηγηθούμε σε έναν κόσμο όπου η διαχωριστική γραμμή μεταξύ τεχνητού και βιολογικού γίνεται όλο και πιο ασαφής; Αυτό είναι ένα βασικό ηθικό ζήτημα που εξετάζουν ο Μέστρε και οι συνεργάτες του μέσω ενός υποθετικού σεναρίου.
Υποθέτουν ένα μέλλον όπου «τα βιοϋβριδικά συστήματα εξελίσσονται για να παράγουν ρομπότ πλήρους μεγέθους, ικανά να αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους και να εκτελούν πολύπλοκες εργασίες με οργανικό τρόπο, χρησιμοποιώντας μυϊκούς ιστούς και νευρομυϊκές συνδέσεις. Καθώς αυτά τα ρομπότ γίνονται πιο εξελιγμένα, ενσωματώνοντας διάφορους ιστούς, οι άνθρωποι αρχίζουν να αναρωτιούνται αν μπορούν να αισθανθούν πόνο, αν έχουν συνείδηση και πώς πρέπει να αλληλεπιδρούν με αυτά».
Σε αυτά τα υποθετικά σενάρια, πότε ένα βιο-ρομπότ παύει να είναι μηχανή και αρχίζει να θεωρείται ζωντανό ον; Τα πρώτα μοντέλα μπορεί να περιλαμβάνουν λίγα βιολογικά στοιχεία, αλλά καθώς περισσότερος ζωντανός ιστός αντικαθιστά τα ανόργανα μέρη, αυτά τα ρομπότ μπορεί να καταλήξουν να περιέχουν περισσότερη βιολογική ύλη παρά μέταλλο. Θα χρειάζονταν έναν ζωντανό εγκέφαλο για να αξίζουν συμπόνια και ηθική εκτίμηση;
Οφέλη, αλλά και πολύ σοβαρές προκλήσεις
Αν και αυτό το σενάριο παραμένει κυρίως θεωρητικό, μια άλλη πιθανότητα γίνεται όλο και πιο πιθανή. Οι ερευνητές αναμένουν την ανάπτυξη διεπαφών ανθρώπου-υπολογιστή, που θα επιτρέπουν τον έλεγχο των τεχνητών άκρων μέσω των υπαρχόντων νευρικών δικτύων. Βιοϋβριδικοί ρομποτικοί βραχίονες που χρησιμοποιούν πραγματικούς, προσαρμόσιμους μύες από ζωντανά ζώα θα μπορούσαν να εμφανιστούν στο εγγύς μέλλον. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα να αναπτυχθούν βιοϋβριδικά όργανα, τα οποία θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα ανθρώπινα όργανα. Ενώ τέτοιες καινοτομίες θα μπορούσαν να είναι ευεργετικές για όσους χρειάζονται μεταμοσχεύσεις ή προσθετικά μέλη, το υψηλό κόστος θα μπορούσε να περιορίσει την πρόσβαση μόνο στους πλούσιους.
Ο Δρ. Άρθουρ Κάπλαν, καθηγητής Βιοηθικής και ιδρυτής του Τμήματος Ιατρικής Ηθικής στη Σχολή Ιατρικής NYU Grossman, υπογραμμίζει ότι το κόστος και η προσβασιμότητα θα είναι σημαντικές ηθικές προκλήσεις για τα μελλοντικά βιοϋβριδικά άκρα και όργανα, όπως συμβαίνει με κάθε σημαντική ιατρική πρόοδο.
«Αυτή η τεχνολογία είναι περίπλοκη και πιθανότατα θα είναι ακριβή αρχικά. Είναι απίθανο να είναι προσβάσιμη εκτός από πλούσιες χώρες και ακόμη και μέσα σε αυτές οι πιο εύπορες ομάδες πληθυσμού θα έχουν πιθανότατα την πρώτη πρόσβαση», δήλωσε ο Κάπλαν σε συνέντευξη στο Big Think. Προτείνει ότι όσοι ερευνούν την προχωρημένη βιοϋβριδική ρομποτική θα πρέπει να εξετάσουν στρατηγικές για να διασφαλίσουν ότι αυτή η τεχνολογία θα είναι προσβάσιμη σε ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων.
Ο Κάπλαν προσδιορίζει αρκετά άλλα ηθικά διλήμματα στην ανάπτυξη βιοϋβριδικών άκρων και οργάνων. Πρώτον, οι κλινικές δοκιμές που περιλαμβάνουν ανθρώπους πρέπει να διεξάγονται σε κορυφαία ιατρικά κέντρα, με τους συμμετέχοντες πλήρως ενημερωμένους για τους κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας θανατηφόρων εκβάσεων. Επιπλέον, οι ερευνητές πρέπει να έχουν σχέδιο δράσης σε περίπτωση αποτυχίας ενός βιοϋβριδικού οργάνου ή άκρου. «Αν ένας ασθενής καταλήξει με ένα ελαττωματικό βιοϋβριδικό εμφύτευμα, τότε τι; Αντιμετωπίζουμε ένα σενάριο 'χωρίς διέξοδο';» αναρωτήθηκε ο Κάπλαν.
Τέλος, ο Κάπλαν εγείρει το ερώτημα αν η επένδυση σε βιοϋβριδικά όργανα είναι η πιο αποτελεσματική χρήση των περιορισμένων ερευνητικών πόρων. Υποστηρίζει μια προσεκτική εξέταση για το αν αυτοί οι πόροι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν καλύτερα, αντιμετωπίζοντας τις υποκείμενες αιτίες της ανεπάρκειας οργάνων, όπως οι χρόνιες ασθένειες όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία. Μήπως θα ήταν πιο συνετό να επικεντρωθούμε σε προληπτικά μέτρα υγειονομικής περίθαλψης αντί να κυνηγάμε μια φιλόδοξη, υψηλής τεχνολογίας λύση;
Ο Κάπλαν τονίζει ότι η έρευνα για τα βιοϋβριδικά όργανα βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο. Ιστορικά, οι προσπάθειες έχουν επικεντρωθεί στην ανάπτυξη συνθετικών νεφρών, χρησιμοποιώντας νεφρικά κύτταρα τοποθετημένα σε εμφυτεύσιμους βιοαντιδραστήρες.
Φιλοσοφικά, τα βιοϋβριδικά ρομπότ προσφέρουν μια νέα οπτική για την ιδέα ότι οι άνθρωποι και άλλα ζωντανά όντα είναι ουσιαστικά μηχανές, αλλά φτιαγμένες από οργανικά υλικά.
«Τα βιοϋβριδικά ρομπότ προσφέρουν μια πλατφόρμα για την κατανόηση της ίδιας της ζωής» ανέφεραν ο Μέστρε και οι συν-συγγραφείς του. «Η κατασκευή εξαρτημάτων για αυτά τα ρομπότ, όπως μυϊκών ενεργοποιητών, αισθητήριων νευρώνων ή νευρομυϊκών συνδέσεων για τη δημιουργία ευφυών ρομπότ, απαιτεί μια βαθύτερη κατανόηση των κυττάρων και της συμπεριφοράς τους, πέρα από τις παραδοσιακές μεθόδους του εργαστηρίου. Κάθε βιοϋβριδικό ρομπότ εξελίσσεται σε μια 'οντότητα', αντανακλώντας την 'in vitro ανάπτυξη'».
Μαθαίνοντας από τη βιοϋβριδική ρομποτική, θα μπορούσαμε μια μέρα να δημιουργήσουμε πολύπλοκους, ζωντανούς οργανισμούς από το μηδέν. Για να διασφαλίσουμε ότι η ανάπτυξη των βιοϋβριδικών ρομπότ θα είναι μια επιτυχία και όχι μια καταστροφή, πρέπει να αρχίσουμε να εξετάζουμε τις συνέπειες τώρα. Ο Μέστρε και η ομάδα του προτρέπουν να προετοιμαστούμε για αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Φωτογραφία: Image by freepik
