Τα "κακώς κείμενα" της Ευρώπης, τις μεγάλες προκλήσεις και τους κινδύνους που ελλοχεύουν λόγω της πολιτικής που ασκείται στηλιτεύει ο Υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος σε εκτενές άρθρο του στο Open Democracy. Με σαφείς αιχμές προς το Βερολίνο και την πολιτική Σόιμπλε, ο Ευ. Τσακαλώτος αναφέρει ότι στην Ευρώπη επικρατούν δύο διαμετρικά αντίθετα αφηγήματα για το φαινόμενο της ανόδου των άκρων: Το κοινωνικό αφήγημα και η οπτική ότι οι κανόνες είναι κανόνες!
Αξιοσημείωτο ωστόσο είναι το γεγονός πως ο Ευ. Τσακαλώτος παρομοιάζει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης ως «μόνιμο ζουρλομανδύα»
Συγκεκριμένα:
Ο κ. Τσακαλώτος υπογραμμίζει πως το κοινωνικό αφήγημα απηχεί στους φόβους των πολιτών που στρέφονται προς την άκρα δεξιά, προτείνοντας μια αλλαγή στην ατζέντα και μια αλλαγή προτεραιοτήτων. Κατανοεί το ρόλο της ξενοφοβίας, αλλά εκτιμά πως τα προβλήματα αυτά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς να περιοριστεί ο φόβος και η αβεβαιότητα που τρέφουν την πολιτιστική ατζέντα της δεξιάς.
Από την άλλη πλευρά, το αφήγημα «οι κανόνες είναι κανόνες» υπόσχεται μια από τα ίδια. Δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο γιατί θα οδηγήσει σε διαφορετικά αποτελέσματα στο μέλλον, τονίζει ο κ. Τσακαλώτος.
Την επόμενη χρονιά θα φανεί ποιο από τα δύο αφηγήματα θα επικρατήσει, σημειώνει ο κ. Τσακαλώτος, προειδοποιώντας πως αν δεν αλλάξει η ατζέντα της τήρησης των κανόνων θα οδηγηθούμε στη διάλυση της Ευρώπης.
Πιο αναλυτικά:
Με βάση το κοινωνικό αφήγημα, το οποίο εντοπίζεται κυρίως στην Νότια Ευρώπη και στις πολιτικές δυνάμεις που βρίσκονται στα αριστερά του πολιτικού φάσματος, η Ευρώπη έχει απογοητεύσει ένα μεγάλο αριθμό πολιτών.
Οι πολίτες αυτοί όχι μόνο ένιωσαν τις συνέπειες της κρίσης, αλλά δεν έχουν εμπιστοσύνη πως θα επωφεληθούν από μια οικονομική ανάκαμψη. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι κολλημένοι στο προ κρίσης παρελθόν όταν τα μεγάλα προβλήματα θεωρούνταν ο πληθωρισμός και η δημοσιονομική απειθαρχία.
Το αποτέλεσμα σύμφωνα με τον κ. Τσακαλώτο είναι πως δεν έχουμε βρεθεί απλώς κολλημένοι με την πιο ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα, που είναι επικεντρωμένη μόνο στο ρίσκο του πληθωρισμού, αλλά και με ένα Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης που δρα ως μόνιμος ζουρλομανδύας.
Η ευρωζώνη όχι μόνο εγκατέλειψε την επιλογή της υποτίμησης, αλλά δεν κατάφερε να βρει κατάλληλα υποκατάστατα στην μορφή των δημοσιονομικών μεταβιβάσεων ή άλλων εργαλείων.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα χαμηλής ανάπτυξης και υψηλής ανεργίας, με τις υποδομές και το κοινωνικό κράτος να έχουν επιδεινωθεί. Αυτό που έχει ανάγκη είναι να συνεργαστεί σε μια αναπτυξιακή ατζέντα που θα βασίζεται σε μια διαφορετική οικονομική και δημοσιονομική αρχιτεκτονική, επισημαίνει ο κ. Τσακαλώτος.
Όπως σημειώνει ο ίδιος, το κοινωνικό αφήγημα καταλήγει ότι χωρίς μια τέτοια ατζέντα που θα περιλαμβάνει τις ανησυχίες των πολιτών για τους μισθούς, τις συντάξεις και τα επιδόματα, οι ακροδεξιοί λαϊκιστές θα συνεχίσουν να κερδίζουν έδαφος καθώς απηχούν στις υλικές ανάγκες της κοινωνικής βάσης της κεντροαριστέρας και της κεντροδεξιάς.
Σύμφωνα με τον κ. Τσακαλώτο, διαφορετική είναι η οπτική του αφηγήματος «οι κανόνες είναι κανόνες». Ο υπουργός Οικονομικών υποστηρίζει ότι το αφήγημα αυτό εμφανίζεται κυρίως στο Βορρά και στις δεξιές πολιτικές δυνάμεις, αλλά με ορισμένες εξαιρέσεις όπως της κεντροαριστεράς που σκέφτεται ακόμα με το πλαίσιο του Μπλερ, του Σρέντερ και του Σημίτη.
Το επιχείρημα του αφηγήματος αυτού είναι πως η Ε.Ε. βασίζεται σε κανόνες και ότι η διαρκής αλλαγής αυτών των κανόνων υπονομεύει την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ευρώ. Επιπλέον, οι πολίτες του Βορρά έχουν κουραστεί να «διασώζουν» τους Νότιους, οι οποίοι δεν συμμορφώνονται και δεν είναι πρόθυμοι να συμμορφωθούν με τους κανόνες. Υπάρχουν όρια στην αλληλεγγύη και οποιαδήποτε περαιτέρω αποδυνάμωση των κανόνων δίνει επιπλέον πόντους στους λαϊκιστές.
Με βάση το επιχείρημα αυτό, για να αντιμετωπιστεί για παράδειγμα η χρηματοπιστωτική αστάθεια πρέπει να μειωθούν τα ρίσκα προτού διαμοιραστούν τα εναπομείναντα ρίσκα.
Ο τρόπος για να αντιμετωπιστεί το κοινωνικό πρόβλημα είναι να συνεχιστεί η δημοσιονομική ορθοδοξία, να προχωρήσουν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα. Οι επενδυτικές πρωτοβουλίες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν να βοηθήσουν, μπορεί να υπάρξει κάποια κοινή άντληση πόρων για δαπάνες που είναι καλές για όλους, αλλά οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις είναι εκτός συζήτησης.
Εν ολίγοις, η Ευρώπη με βάση το αφήγημα αυτό μπορεί να σωθεί μόνο αν όλα τα κράτη μέλη γίνουν περισσότερο σαν τη Γερμανία. Αν δεν το κάνουν, τότε οι λαϊκιστές θα ενισχυθούν στις χώρες του Βορρά και θα υπονομεύσουν το ευρωπαϊκό ιδεώδες.
