Η Γενιά Ζ (Gen-Z), η πρώτη που μεγάλωσε πλήρως στον ψηφιακό κόσμο, καλείται σήμερα να ενηλικιωθεί μέσα σε ένα περιβάλλον πρωτοφανούς παγκόσμιας αστάθειας. Μεγαλωμένη με εικόνες πολέμου, κρίσεων και κοινωνικών αναταραχών που μεταδίδονταν απευθείας στις οθόνες της, βρίσκεται μπροστά σε προκλήσεις που λίγες προηγούμενες γενιές αντιμετώπισαν τόσο άμεσα και τόσο νωρίς στη ζωή τους.
Οι πόλεμοι και οι εντάσεις -Ουκρανία, Ισραήλ-Χαμάς, Ιράν- συνυπάρχουν με διαρκή οικονομική πίεση -πληθωρισμός, εκτίναξη του κόστους στέγασης, απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα- και την κλιματική κρίση, συνθέτοντας ένα σύνθετο τοπίο ανασφάλειας.
Πολλοί νέοι αισθάνονται πως κληρονομούν συστήματα που είτε δυσλειτουργούν, είτε έχουν καταρρεύσει, και ωστόσο καλούνται να τα επιδιορθώσουν χωρίς οι ίδιοι να έχουν συνδιαμορφώσει τις προϋποθέσεις τους.
Άμυνα με χιούμορ και καθυστέρηση ενηλικίωσης
Μέσα σε αυτή την πραγματικότητα, αρκετοί νέοι επιστρατεύουν το μαύρο χιούμορ για να αποφορτιστούν. Στα κοινωνικά δίκτυα κυκλοφορούν σατιρικά βίντεο με "στυλιστικές προτάσεις για τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο" και ειρωνικά σχόλια για την καθημερινότητα σε καιρό πολέμου, συγκεντρώνοντας εκατομμύρια προβολές.
Άλλοι καθυστερούν τη μετάβαση στην ενήλικη ζωή. Οι οικονομικές δυσκολίες και η αβεβαιότητα γύρω από την εργασία και τη στέγαση οδηγούν πολλούς να αναβάλλουν την απόκτηση σταθερής απασχόλησης, οικογένειας ή προσωπικής κατοικίας. Η δυσκολία εξεύρεσης εργασίας, ειδικά για μετανάστες και απόφοιτους δημιουργικών κλάδων, ενισχύει το αίσθημα ματαίωσης, ενώ η αστάθεια των πολιτικών για μετανάστες σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ή οι ΗΠΑ προσθέτει επιπλέον βάρη.
Σύμφωνα με διεθνή έρευνα της Deloitte για το 2025, περισσότεροι από 8 στους 10 νέους της Γενιάς Ζ θεωρούν πως τα οικονομικά τους – τόσο σε επίπεδο καθημερινότητας όσο και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα – είναι βασικές πηγές άγχους. Το 52% δηλώνει πως ζει από μισθό σε μισθό, ενώ σχεδόν οι μισοί εκφράζουν ανασφάλεια για το αν θα μπορέσουν ποτέ να εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή συνταξιοδότηση.
Ανάληψη πρωτοβουλιών: Επιχειρηματικότητα και προσωπική αυτονομία
Παρά το άγχος, δεν λείπει και η αντίδραση με θετικό πρόσημο. Πολλοί νέοι επιλέγουν να απορρίψουν παραδοσιακές σταδιοδρομίες και να στραφούν στην επιχειρηματικότητα ή στην αυτοαπασχόληση, είτε γιατί αντιλαμβάνονται ότι η σταθερότητα που υποσχόταν ο εταιρικός κόσμος έχει κλονιστεί, είτε γιατί επιθυμούν περισσότερο έλεγχο στο νόημα και την κατεύθυνση της δουλειάς τους.
Σύμφωνα με έρευνα της Fiverr για το 2024, το 70% των νέων διεθνώς δηλώνει ότι ήδη εργάζεται ως freelancer ή σκοπεύει να το κάνει, ενώ ένας στους τέσσερις επιδιώκει να ιδρύσει τη δική του επιχείρηση. Ο στόχος είναι η οικονομική ανεξαρτησία και μια πιο γρήγορη έξοδος από την ανασφάλεια.
Η αυξημένη πρόσβαση στην πληροφορία και η εξοικείωση με τα εργαλεία του ψηφιακού κόσμου δίνουν στη Γενιά Ζ μεγαλύτερη ευελιξία: είτε με την ίδρυση start-ups, είτε με την επιλογή να εργάζονται με βάση τις αξίες τους, πολλοί νέοι επιχειρούν να συνδέσουν το επάγγελμα με τον προσωπικό και κοινωνικό τους προσανατολισμό.
Ανάμεσα στην επισφάλεια και την ελπίδα
Παρά τη βαθιά αίσθηση επισφάλειας, ένα σημαντικό ποσοστό νέων δείχνει διάθεση να αναμετρηθεί με τα μεγάλα προβλήματα του καιρού του. Είτε πρόκειται για την τεχνολογική μετάβαση, την κλιματική κρίση ή την απορρύθμιση της εργασίας, η Γενιά Ζ δεν αποδέχεται παθητικά τις συνθήκες.
Η αίσθηση είναι πως αν κάποια γενιά κληθεί να αναμετρηθεί με τα συλλογικά αδιέξοδα, τότε αυτή είναι πρόθυμη να το πράξει – όχι απαραίτητα με βεβαιότητα επιτυχίας, αλλά με επίγνωση της ευθύνης και των προκλήσεων.
