Τα emojis, αυτά τα μικροσκοπικά εικονίδια, έχουν εξελιχθεί σε ένα συναρπαστικό πρόσθετο στις χιλιετίες επικοινωνίας μας. Φέρουν κοινωνική, πολιτιστική, ακόμα και φιλοσοφική σημασία. Αλλά πώς επιδρούν πραγματικά στην ικανότητά μας να επικοινωνούμε; Εμπλουτίζουν ή φτωχαίνουν τη γλώσσα;
Ας εξερευνήσουμε το ερώτημα μέσα από την κριτική του Τζορτζ Όργουελ για τη γλώσσα και τις γλωσσολογικές παρατηρήσεις της Γκρέτσεν ΜακΚάλοχ στο "Because Internet: Κατανοώντας τους Νέους Κανόνες της Γλώσσας".
Η προσέγγιση του Όργουελ: Τεμπέλικη γραφή, τεμπέλικο νόημα
Ένας μεγαλύτερης ηλικίας φίλος μου, πολύ μορφωμένος ψυχολόγος και συγγραφέας, χρησιμοποιεί συχνά emojis. Το αγαπημένο του είναι το emoji με τα γυαλιά ηλίου: 😎. Είτε απαντά σε μια καθημερινή ενημέρωση (“Νίκο, θα έρθω κατά τις 4.” >>> απάντηση:“😎”) είτε για σημαντικά νέα (“Νίκο έχω πολύ καλά νέα, πήρα τη δουλειά!" >>> “😎”), η εμμονή του με αυτό το emoji είναι αδιαμφισβήτητη. Παρόλο που δεν είναι κακόβουλο, αυτό το στυλ επικοινωνίας εγείρει το ερώτημα: αποδίδει επαρκώς τα συναισθήματά του;
Ο Όργουελ υποστήριξε ότι τα τετριμμένα μεταφορικά σχήματα -όσα χρησιμοποιούνται υπερβολικά και χάνουν το νόημά τους- υποβαθμίζουν την επικοινωνία. Σύμφωνα με αυτόν, τέτοιου είδους κλισέ εξοικονομούν πνευματική προσπάθεια, αλλά αφήνουν το νόημα ασαφές.
Τα emojis μπορούν να λειτουργήσουν ως τέτοιες συντομεύσεις, απλοποιώντας τα περίπλοκα συναισθήματα σε σύμβολα. Παρά την πληθώρα emojis, οι περισσότεροι χρησιμοποιούν μόνο μια μικρή επιλογή, περιορίζοντας τη βάθος και τη λεπτότητα της επικοινωνίας. Το “😎” του Νίκου, για παράδειγμα, περιορίζει τη δυνατότητά του να εκφράσει πλουσιότερα συναισθήματα. Κατά την άποψη του Όργουελ, αυτό βλάπτει τόσο τον πομπό όσο και τον δέκτη.
Η άποψη της ΜακΚάλοχ: Ένας κόσμος πολυπλοκότητας μέσα στα emojis
Αν και η κριτική του Όργουελ επισημαίνει τις παγίδες των emojis, η ανάλυση της Γκρέτσεν ΜακΚάλοχ προσφέρει μια διαφορετική οπτική. Υποστηρίζει ότι τα emojis είναι πολύ πιο δυναμικά από απλές μεταφορές. Όπως οι λέξεις, το νόημά τους εξαρτάται από το πλαίσιο. Σκεφτείτε το emoji με το χαμόγελο (“🙂”) στις παρακάτω προτάσεις:
“Μπράβο για την παρουσίαση! 🙂”
“Συγγνώμη που έφυγα νωρίς. Είμαστε εντάξει; 🙂”
“Ας κάνουμε ό,τι θέλεις 🙂”
“Μπορείς να φέρεις και παγωτό; 🙂”
Σε κάθε περίπτωση, το νόημα του emoji αλλάζει, προσθέτοντας λεπτές αποχρώσεις στο μήνυμα.
Τα emojis μπορούν να λειτουργήσουν ως χειρονομίες, δείκτες τόνου ή ακόμα και πολιτισμικά σύμβολα
Για παράδειγμα, το 💩 στην Ιαπωνία μπορεί να σημαίνει ήπια αποδοκιμασία ή ευχές για καλή τύχη.
Τα emojis συχνά αποκτούν μοναδικά, ιδιωτικά νοήματα μέσα σε οικογένειες, φίλους ή υποκουλτούρες, προσθέτοντας στρώματα πολυπλοκότητας.
Αντί να φτωχαίνουν τη γλώσσα, κατά την ΜακΚάλοχ, επεκτείνουν τις εκφραστικές της δυνατότητες.
Το ζήτημα της... μελιτζάνας
Τι σημαίνει, λοιπόν, ένα emoji όπως το “🙂” από κάποιον όπως ο Μιχάλης; Ο Όργουελ θα έλεγε ότι η ασάφεια μειώνει τη σαφήνεια - ο Μιχάλης μπορεί να είναι υποστηρικτικός, υποτιμητικός ή ακόμα και αινιγματικός. Αλλά η ΜακΚάλοχ μας θυμίζει ότι αυτή η ασάφεια αντικατοπτρίζει και τη φύση της γλώσσας. Ένα μήνυμα μιας λέξης, όπως “Μελιτζάνα”, θα ήταν εξίσου αινιγματικό χωρίς το κατάλληλο πλαίσιο.
Μάλιστα, το dictionary.com έχει αφιερώσει ενότητες για την αποκωδικοποίηση των νοημάτων των emojis, αντιμετωπίζοντάς τα με την ίδια σοβαρότητα όπως κάθε άλλη λεξικογραφική πρόκληση. Αυτό δείχνει ότι τα emojis, όπως οι λέξεις, μπορούν να εμπλουτίσουν την επικοινωνία όταν χρησιμοποιούνται με σκέψη και στο σωστό πλαίσιο.
Εν κατακλείδι, τα emojis δεν εμπλουτίζουν, ούτε φτωχαίνουν εγγενώς τη γλώσσα. Όπως οι λέξεις, η επίδρασή τους εξαρτάται από τον τρόπο χρήσης τους. Μπορούν να απλοποιήσουν σύνθετες ιδέες, προσθέτοντας σαφήνεια ή χιούμορ, αλλά η υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση τους μπορεί να μπερδέψει το μήνυμα.
Όσο για τον Νίκο, ίσως είναι η στιγμή να τον ενθαρρύνω να γράφει κάτι περισσότερο από ένα απλό “😎”.
