Μία πολύ συνηθισμένη καθημερινή δραστηριότητα φαίνεται να περιέχει το κλειδί για την προστασία του εγκεφάλου από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Νέα έρευνα φέρνει στο φως εκπληκτικά ευρήματα, που συνδέουν συγκεκριμένα επαγγέλματα με την προστασία έναντι αυτής της εκφυλιστικής ασθένειας. Τα αποτελέσματα της μελέτης, που βασίστηκε στην ανάλυση σχεδόν εννέα εκατομμυρίων περιπτώσεων, ανοίγουν νέους δρόμους για την κατανόηση της σχέσης μεταξύ νοητικής δραστηριότητας και υγείας του εγκεφάλου.
Ερευνητές από το Mass General Brigham και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ ανέλυσαν εννέα εκατομμύρια πιστοποιητικά θανάτου από το 2020 έως το 2022. Εξέτασαν 443 διαφορετικά επαγγέλματα, εστιάζοντας σε ρόλους που απαιτούν πραγματική χωρική επεξεργασία - την ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι πού βρίσκεσαι και πού πρέπει να πας στη συνέχεια. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: επαγγελματίες που αντιμετωπίζουν καθημερινές προκλήσεις πλοήγησης παρουσίασαν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά θανάτου από Αλτσχάιμερ σε σχέση με άλλους.
Ενώ το 3,88% των ανθρώπων όλων των επαγγελμάτων κατέληξαν από Αλτσχάιμερ, τα ποσοστά μειώθηκαν στο 1,03% για συγκεκριμένες κατηγορίες οδηγών και ακόμη περισσότερο, στο 0,74%, για άλλες. Αντίθετα, ρόλοι με προκαθορισμένες διαδρομές, όπως οι οδηγοί λεωφορείων (3,11%) ή οι πιλότοι αεροσκαφών (4,57%), δεν παρουσίασαν το ίδιο προστατευτικό αποτέλεσμα.
Το συμπέρασμα; Η συνεχής επίλυση "γρίφων" πλοήγησης φαίνεται να παρέχει μοναδική άσκηση στον εγκέφαλο.
Ιππόκαμπος: Το GPS του εγκεφάλου μας
Η σύνδεση αυτή έχει βιολογική λογική. Ο ιππόκαμπος, μια μικρή δομή βαθιά στον εγκέφαλο σε σχήμα ιππόκαμπου, παίζει διπλό ρόλο: λειτουργεί ως το εσωτερικό μας GPS και είναι από τις πρώτες περιοχές που πλήττονται από το Αλτσχάιμερ. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι οδηγοί ταξί του Λονδίνου, που πρέπει να απομνημονεύουν χιλιάδες δρόμους και διαδρομές, αναπτύσσουν μεγαλύτερους ιππόκαμπους.Αυτή η νέα έρευνα υποδεικνύει ότι τέτοιες εντατικές προκλήσεις πλοήγησης μπορεί να θωρακίζουν τον ιππόκαμπο, προστατεύοντάς τον από την εκφύλιση που σχετίζεται με το Αλτσχάιμερ.
Όπως εξηγεί ο Vishal Patel, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο BMJ:
Το ίδιο τμήμα του εγκεφάλου που συμμετέχει στη δημιουργία γνωστικών χαρτών -που χρησιμοποιούμε για να προσανατολιστούμε στον κόσμο γύρω μας- εμπλέκεται και στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ
Τι κάνει αυτές τις δραστηριότητες ξεχωριστές;
Το προστατευτικό αποτέλεσμα φαίνεται να σχετίζεται με τη δυναμική φύση της εργασίας τους. Σε αντίθεση με οδηγούς λεωφορείων ή πιλότους που ακολουθούν προκαθορισμένες διαδρομές, επαγγελματίες που αντιμετωπίζουν συνεχώς μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα, απαιτούν γρήγορη σκέψη και άμεση λήψη αποφάσεων. Αυτή η πνευματική δέσμευση λειτουργεί ως μια μορφή γνωστικής άσκησης, κρατώντας τον εγκέφαλό τους πιο δραστήριο για μεγαλύτερο διάστημα.
Ο Anupam B. Jena, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, σημειώνει: “Τα αποτελέσματά μας υπογραμμίζουν τη δυνατότητα νευρολογικών αλλαγών στον ιππόκαμπο ή αλλού στους συγκεκριμένους επαγγελματίες, που μπορεί να εξηγούν τα χαμηλότερα ποσοστά της νόσου Αλτσχάιμερ.”
Μαθήματα για όλους μας
Παρόλο που δεν μπορούν όλοι να εμπλακούν σε τόσο απαιτητικά επαγγέλματα, η μελέτη υποδεικνύει ευρύτερες επιπτώσεις.
Η πρόκληση του εγκεφάλου με σύνθετα πνευματικά καθήκοντα - ειδικά αυτά που περιλαμβάνουν χωρική σκέψη- μπορεί να προσφέρει παρόμοια οφέλη. Είτε πρόκειται για την πλοήγηση σε νέες διαδρομές, την επίλυση γρίφων ή ακόμη και για βιντεοπαιχνίδια που απαιτούν χωρική αντίληψη, η διαρκής πνευματική δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από την πνευματική έκπτωση.
Επομένως, την επόμενη φορά που θα μπείτε στο αυτοκίνητο, δείτε μία φορά τη διαδρομή στον χάρτη και... μην ανοίξετε το GPS. Ή, όταν πηγαίνετε με τα πόδια για καθημερινές δουλειές - π.χ για τα ψώνια σας ή την βόλτα του σκύλου- ακολουθήστε κάθε φορά διαφορετικές διαδρομές προς τον ίδιο προορισμό. Κι αν έτσι πρόκειται να κάνετε κάποια μέτρα παραπάνω, θυμηθείτε, κάνετε καλό (και) στον εγκέφαλό σας.
