Σε τροχιά σημαντικής αλλαγής στη δημοσιονομική της πολιτική βρίσκεται η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Σύμφωνα με ανάλυση της UBS, η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση υπό τον Φρίντριχ Μερτς εξετάζει μια αιφνίδια πρόταση για τη δημιουργία ειδικού ταμείου 200 δισ. ευρώ, με στόχο την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών. Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί μια μεταστροφή στη γερμανική προσέγγιση περί δημοσιονομικής πειθαρχίας και ενδέχεται να επηρεάσει ολόκληρη την ευρωζώνη.
Μέχρι πρόσφατα, η χαλάρωση της γερμανικής δημοσιονομικής πολιτικής φαινόταν δύσκολη λόγω της απουσίας πλειοψηφίας δύο τρίτων στη νέα βουλή, η οποία απαιτείται για συνταγματικές αλλαγές. Ωστόσο, η πρόταση του Μερτς βασίζεται σε ένα νομικό «παράθυρο», όπου η απερχόμενη Βουλή – στην οποία το CDU, το SPD και οι Πράσινοι διαθέτουν πλειοψηφία δύο τρίτων – θα μπορούσε να εγκρίνει τη σύσταση του ταμείου πριν από τη σύγκληση της νέας Βουλής.
Το ταμείο αυτό θα προστεθεί στο ήδη υπάρχον ειδικό αμυντικό ταμείο των 100 δισ. ευρώ που συστάθηκε το 2022 και αναμένεται να εξαντληθεί έως το 2027. Με το νέο ταμείο, η Γερμανία θα μπορούσε να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της πάνω από τον στόχο του 2% του ΑΕΠ που θέτει το ΝΑΤΟ, παρέχοντας σταθερότητα στον αμυντικό κλάδο.
Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις και οι αντιδράσεις
Η δημιουργία ενός νέου ειδικού ταμείου θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να παρακάμψει τους αυστηρούς περιορισμούς του γερμανικού «φρένου χρέους» (debt brake), το οποίο περιορίζει το ετήσιο έλλειμμα στο 0,35% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με την ανάλυση της UBS, η πρόταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε δημοσιονομικό ελιγμό ύψους 0,7% του ΑΕΠ, ο οποίος θα είχε θετική κυκλική επίδραση στην ανάπτυξη, πιθανότατα από το 2026.
Ωστόσο, η πρόταση έχει εγείρει αντιδράσεις, τόσο από την άκρα δεξιά (AfD), που αντιτίθεται σε οποιαδήποτε χαλάρωση του «φρένου χρέους», όσο και από την αριστερά, που απορρίπτει την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς οποιαδήποτε αλλαγή στη γερμανική δημοσιονομική πολιτική θα μπορούσε να επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις για τους νέους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες.
Τι σημαίνει για την Ευρώπη και την Ελλάδα
Η ενδεχόμενη χαλάρωση της γερμανικής δημοσιονομικής πολιτικής θα μπορούσε να έχει άμεσες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία και, κατ’ επέκταση, στην Ελλάδα. Αν η Γερμανία κινηθεί προς μια πιο επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει χώρο για μεγαλύτερη ευελιξία στους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες, κάτι που θα ωφελούσε χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος, όπως η Ελλάδα.
Επιπλέον, η ενίσχυση των γερμανικών αμυντικών δαπανών θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένες επενδύσεις στον ευρωπαϊκό αμυντικό τομέα. Παράλληλα, η πιθανή αναθέρμανση της γερμανικής οικονομίας μέσω δημοσιονομικών δαπανών θα μπορούσε να ενισχύσει τη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες, ιδιαίτερα στον τουρισμό και τις εξαγωγές.
Ωστόσο, εάν η Γερμανία επιλέξει να επικεντρώσει τις δαπάνες της αποκλειστικά στην άμυνα, χωρίς παράλληλη στήριξη της ευρύτερης οικονομικής δραστηριότητας, το όφελος για την Ελλάδα θα είναι πιο περιορισμένο. Επιπλέον, η αλλαγή στη γερμανική δημοσιονομική πολιτική ενδέχεται να επηρεάσει τις συζητήσεις για την αναμόρφωση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας, κάτι που θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τις χώρες του Νότου.
